Nuri Sevgen – 27.02.2017
Bu çarşamba gün sonundan itibaren VİOP’da Teminat ve Rİsk seviyesi üzerine önemli değişiklik olacak…!
BİST bünyesinde Nasdaq alt yapısına uyumda sıra, pay piyasasından sonra Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasasına geldi. Kısaca VİOP olarak bilinen bu piyasada adına Borsa İstanbul tarafından Bistech denilen bu geçişle birlikte pek çok değişiklik olacak. Bu değişikliklerin detayına dair BİST tarafından yayınlanan son duyuruya şu linkten ulaşabilirsiniz:
http://www.borsaistanbul.com/docs/default-source/nasdaqgenelmektup/duyru-no-2017-22.pdf?sfvrsn=6
Bu değişikliklerin hemen hepsi 6 mart pazartesi sabahı karşımıza çıkacak ama geçişin ilk etkisi olacak olan ve 1 mart günü sonunda uygulamaya geçilecek bir değişiklikten özellikle bahsetmek istiyorum:
Mevcut yapıda bir yatırımcı başlangıç teminatının %75’inin altında gün sonunu tamamladığında ertesi gün teminat tamamlama çağrısı (margin call) ile muhatap oluyordu. Yani teminatınızın %25 erimesine kadar bir tolerans vardı. Ancak yeni yapıda yatırımcının başlangıç teminatı gün sonunda 1 TL bile eksilmiş olarak kapansa (yanlış okumadınız bir TL bile yazdım) ertesi gün saat en geç 15:00’e kadar o eksik bakiyeyi tamamlamak ya da eksik bakiyesi kadar pozisyon kapatmak zorunda kalacaktır.
Yani; yeni sistemde Margin Call, teminatınız başlangıç için gerekli olan teminatın altında günü kapattığında oluşmaya başlanacaktır. Bu duruma dair ilk uygulama günü de 1 mart çarşamba günü sonudur.
Durumu daha anlaşılır olması açısından örnekleyerek anlatayım:
Diyelim ki VİOP’da işlem gören Dolar/TL kontratlarından birinde 10 adet (10.000 dolar karşılığı) pozisyon almak istediniz. Bu işlem için VİOP hesabınızda her bir kontrat için 200TL olmak üzere 2.000TL başlangıç teminatınız olması gerekmektedir. Hesabınızda her bir kontrat için 200TL ve toplamda 2.000TL teminat olmadan sistem size 10 adet pozisyon açma izni vermez. Örneğimiz olan Dolar/TL için gerekli 200TL’lik bu minimum teminata Başlangıç Teminatı denir.
Gerekli bu başlangıç teminatı olan 2.000TL’yi hesabınıza yatırdınız ve Dolar/TL kontratlarından birinde 10 adet pozisyon aldınız. Gün içerisinde işler beklediğiniz gibi gitmedi ve yatırdığınız başlangıç teminatı azalmaya başladı. Yani zarar etmeye başladınız. İşte eski sistemden farklı olarak başlangıç teminatınızdaki her azalan bakiye sizin için tamamlanması gereken teminat bakiyesini ifade etmektedir. Yani başlangıç teminatınız 2.000TL’den 1999TL’ye bile düşerek günü kapattığında, aradaki 1 TL’lik fark ertesi gün en geç saat 15:00’e kadar hesabınıza yatırılmalı ya da 1TL’lik farkı kapatmak için en az 1 adet pozisyon kapatılmalıdır.
Sonuç olarak, VİOP teminat yapısı ile ilgili yukarıda örnekle anlatmaya çalıştığım bu yeni sisteme 1 mart 2016 çarşamba günü sonunda başlanacaktır. 1 mart çarşamba gün sonunda hesabınızdaki toplam teminat gereken başlangıç teminatından küçükse 2 mart sabahı teminat tamamlama çağrısı (margin call) ile muhatap olacaksınız. Bu nedenle çarşamba günü VİOP kapanmadan önce teminatlarınıza odaklanmanızı öneririm ki ertesi gün için bir süprizle karşılaşmayın.
Dr. Nuri SEVGEN
Yatırım Finansman Menkul Değerler A.Ş.
Türev Ürünler Müdürü