Mahfi Eğilmez – 04.01.2018
2017 Yılında TL Mevduat Hesabı Açtıranların Durumu
Yılbaşında bankaların aylık mevduata verdiği ortalama faiz yüzde 10 dolayındaydı. Yılın sonuna doğru bu oran yüzde 14’ün üstüne çıktı. Genel eğilim aylık mevduat yaparak bunu yenilemek şeklinde olduğu ve bu getiriler bileşik faize dönüştüğü için yıllık ortalamayı yüzde 13,0 olarak alıyorum.
Eldeki verileri bir tabloya dökelim.
| I | Brüt Faiz (%) | 13,00 |
| II | GV Stopajı (%15) [(13) – (13 x % 15)] | -1,95 |
| III | Net Faiz (%) (I – II) | 11,05 |
| IV | Enflasyon (%) | 11,92 |
| V | Reel Faiz (%) [(1 + %11,05) / (1 + %11,92)] – 1 | -0,78 |
2017 Yılbaşında 100 TL anaparasını bankaya yatıran kişinin reel anlamda faiz kazancı yoktur.
Ne var ki kayıp bununla bitmiyor. Bu kişi yılbaşında 100 lirasıyla alabileceği mal veya hizmeti 2017 yılsonunda alabilecek midir sorusunu yanıtlamamız gerekiyor. Bunu hesaplamak için yukarıdaki verileri bir kez daha ele alarak aşağıdaki tabloya dökelim:
| I | Anapara | 100,00 |
| II | Net Faiz (%) | 11,05 |
| III | Anapara + Faiz (I + II) | 111,05 |
| IV | Enflasyon (%) | 11,92 |
| V | Satınalma Gücü (III) – (III x % IV) | 97,81 |
| VI | Satınalma Gücü Değişimi (V – I) | -2,19 |
Buna göre 2017 yılının ilk günü 100 lirasıyla bankada aylık hesap açıp bunu sürekli aylık olarak yenileyen bir kişinin yılsonunda toplam parası (anapara + faiz) 111,05 TL oluyor. Bu tutarı yıllık enflasyondan arındırdığımızda bu toplamın satınalma gücü 97,81 TL ediyor. Yani bu kişi yılbaşında 100 TL’lik mal veya hizmet satın almak yerine parasını bankaya yatırdığında yılsonunda faiz dahil eline geçen 111,05 TL ile yılbaşında alabileceği mal veya hizmetin ancak 97,81 TL’lik kısmını alabiliyor. 2017 yılı süresince kazandığı faize karşın elindeki paranın satınalma gücü yılbaşına göre 2,19 TL azalmış oluyor.
2017 Yılında Elindeki TL ile USD Mevduat Hesabı Açtıranların Durumu
2017 yılbaşında Dolar mevduatına verilen faiz ortalama olarak yüzde 3 ve kur 1 USD = 3,53 TL idi. Yılbaşında elindeki 100 TL ile Dolar satın alan bir kişinin eline (100 / 3,53 =) 28,32 Dolar geçiyordu.
Diyelim ki bir kişi böyle yapmış ve eline geçen 28,33 Dolar ile bankada 1 yıl vadeli yüzde 3 faizli döviz tevdiat hesabı (DTH) açtırmış olsun. Bu hesabın özelliği paranın Dolar olarak tutulduğu sürece ABD enflasyonu ile arındırılacak olmasıdır. Buna göre bu hesabın görünümü aşağıdaki tablodaki gibi olacaktır:
| I | Anapara (TL) | 100,00 |
| II | Anapara (USD) (100 / 3,53) | 28,33 |
| III | Brüt Faiz Getirisi USD (28,33 x % 3) | 0,85 |
| IV | Net Faiz (USD) (28,33 x % 2,55) | 0,72 |
| VI | Anapara + Faiz (USD) (II + V) | 29,05 |
| VII | ABD Enflasyon (%) | 2,00 |
| VIII | Satınalma Gücü (USD) [(29,05 – (29,05 x % 2,00)] | 28,47 |
| IX | Satınalma Gücü Değişimi (USD) (VIII – II) | 0,14 |
Buna göre 2017 yılbaşında 100 TL ile Dolar satın alıp döviz tevdiat hesabı açtıran bir kişi Dolar olarak anaparasını korumuş ama bunun üzerine ek bir kazanç elde edememiş olmaktadır.