Nuri Sevgen – 02.01.2017
2005 yılından beri her yıl yaptığım gibi yine vadeli bir sözleşmenin fiyatının nasıl hesaplandığını yeniden izah etmeye çalışacağım. Zira her yıl bu matematiği anlattığım halde eminim yine “nisan sözleşmesi neden şubat vadeli sözleşmenin altında işlem görüyor?” sorularına muhatap olacağımdan şüphem yok.
Future ve Forward sözleşmeler geleceğe dair bir fiyatlama içerirler. Forward sözleşmeler tezgahüstü (Over The Counter – OTC) sözleşmeler olmakla birlikte VİOP organize bir vadeli işlem piyasası olduğundan bu piyasada işlem gören sözleşmeler ise; future sözleşmelerdir.
Forward ve future sözleşmelerin geleceğe dair fiyat hesaplamaları kabaca aynıdır. Matematiğin mantığı şu soru ile ortaya çıkar:
Bugünden vade sonuna kadar dayanak varlığın (BİST30, USD/TL vb gibi) elde tutulması ile oluşan maliyet nedir?
Gelin bu hesabı 2017 Nisan vadeli BİST30 endeks sözleşmesi için yapalım:
Spot BİST30 endeks 30 aralık günü 95.498 seviyesinden kapandı. BİST30 endeks oluşumu gereği BİSTtarafından kriterleri belirlenen 30 hisse senedinin belirli bir ağırlıklandırma oranı ile oluşturulur. Bu hisse senetlerinden birebir bir endeks değeri oluşturmak için endeksteki ağırlık oranlarından aldığımızı düşünelim. Elimizde 95.498 TL’lik bir portföy oluşacaktır. Bu portföyü nisan vadenin son işlem günü olan 28 nisan 2017’ye kadar portföyümüzde taşıdığımızda ne tür bir maliyetimizin olacağını hesaba kattığımızda vadeli fiyatı bulmuş oluruz.
Nedir bu maliyetler?
– Alternatif maliyetlerin en önemlisi olan risksiz faiz oranı
– Takas vb gibi maliyetler
Bir de bahse konu tarihe kadar BİST30 endeksindeki hisse senetleri eğer temettü verirlerse bu temettü geliri de portföyümüze pozitif yansıyacağından bu farkı da oluşan maliyetlerden düşmemiz gerekir.
Şimdi gelin adım adım 2017 nisan vadeli BİST30 sözleşmesinin olması gereken TEORİK fiyatı bulalım:
1. Adım Risksiz Faiz Oranı ile Alternatif Maliyeti Belirleme:
Risksiz faiz oranı olarak ben 2 aylık TL libor faizini alıyorum. Siz başka bir faiz oranını baz alabilirsiniz elbette. Nihayetinden hesaplamaya çalıştığımız TEORİK bir fiyattır. Kesin bir fiyatı ifade etmez.
Kesin fiyat, piyasada belirlenir. Biz sadece referans fiyatı bulmaya çalışacağız
2 aylık TL libor faizi 30 aralık 2016 günü %9,9’a yakın bir orandı. Brüt %9,9 faiz oranının stopaj düşüldükten sonra yıllık neti ise; %8,4 civarında oluşur. Bu oranın 28 nisana kadar ki getirisini (vadeye bugünden 116 gün olduğu için) yaklaşık %2,66 hesaplıyoruz. 95.498TL’lik portföyün %2,66’lik getirisi 2.540TL yapar.
2.540TLlik bu alternatif risksiz getiri maliyetini, 95.498TL değerindeki portföyümüze eklediğimizde; 98.038TL buluruz
2.Adım Temettü Hesabı:
Yatırım Finansman Yatırım Danışmanlığı ekibinin yaptığı tahminlere göre; nisan 2017 tarihi sonuna kadar BİST30’u oluşturan hisse senetleri yaklaşık 1.800 puan temettü vereceklerdir. Bu dediğim gibi Yatırım Finansman olarak tahminimiz. Zira henüz 12 aylık bilançolar açıklanmadığı gibi temettü tutarları da şirketler tarafından belirlenmemiştir. Bu tahminimizi nasıl yaptığımız ayrı bir yazı konusu olduğundan detaylarına girmeyeceğim.
Yukarıda alternatif risksiz getiri oranını bulduğumuz 98.038TL’lik portföyümüze 1.800TL temettü alacağımıza göre portföyümüze yatırdığımız para 98.038-1.800= 96.238TL olacaktır.
Uzun lafın kısası; %9,9 brüt iki aylık libor TL faizini baz alarak 1800 puana yakın bir temettü getirisi varsayımı ile BİST30 endeksin cuma günkü 95.498 puandaki kapanışı baz alındığında Nisan 2017 vadeli BİST30 kontratının TEORİK fiyatı 96.238 olmalıdır.
Sonuç olarak uzun uzun hesaplayarak anlatmaya çalıştığım şey; VİOP’daki fiyatlar ana çatıda matematiksel bir hesaplama ile bulunur ve bu hesaba beklentiler yansıyarak piyasada gerçekleşir. Spot fiyat değiştikçe de teorik fiyat formül gereği değişir. Bu hesabı bilmeden “Nisan vade şubat vadenin altında işlem görüyor, şubat alacağıma nisan alırım, daha ucuz..” mantığı ile hareket etmek sizi büyük zarara sürükleyebilir..!
Dr. N. Nuri SEVGEN
Yatırım Finansman Menkul Değerler A.Ş.
Yatırım Danışmanlığı Müdürü