Atilla Yeşilada – 26.01.2018
Hani bazıları yıldızlara bakıp ne denli önemsiz ve geçici olduğumuzu sezerlermiş ya, ben de aynı hissi okurken yaşıyorum. Sene başından bu yana 3 tane dev küresel görünüm raporu hatmettim, şimdi IMF’nin Ocak 2018 Görünüm Raporu’na hazırlanmak için bol miktarda Omega 6 içeren somon fümeli eggs benedictle kahvaltı ediyorum.
Neler okudum, Dünya Bankası Raporu, BM/UNCTAD raporu ve Dünya Ekonomik Forumu Global Risk Raporu. Dünya Bankası ve BM/UNCTAD biraz baydı doğrusu, IMF’ninki de farklı olmaz. Aslında Hollywood’da bilim-kurgu senaryosu yazmak için yaratılmış, Ahret’te bürokratik bir hata nedeniyle Türkiye’de ekonomi ve finansla uğraşmaya tayini çıkmış bir fani olarak, saydığım raporlar beni kesmiyor, çünkü biz korkutmak için kullanılan riskler hep aynı:
- Korumacılık.
- Çok kutuplu dünyada jeo-politik çatışmalar.
- Parasal sıkılaştırma ve Gelişmekte Olan Ülkelerin (GOÜ, Piyasalar = GOP) borç yükü.
- Demografik değişim ve küresel büyümenin sürdürülemezliği.
Anladık kardeşim, risk bunlar, ama gerçekçi mi? Hayır, seyirci izledi bu senaryoyu. Daha önce aynı filmi ya Orson Wells, Alfred Hitchcock veya George Romero çekmişti, daha korkunçtu, seyirci şerbetlendi.
Mesela korumacılık. Trump hıyarı güneş panelleri ve çamaşır makinalarına damping vergisi koydu, düşünür tayfası ayağa kalktı: “Aha! İşte küresel ticaret rejiminin sonu’”. Neden bu ileri zekalar aynı günlerde Asya’da 11 ülkenin trilyonlarca dolar ticarete tabii mal üzerinde gümrük vergilerini %98 azaltan serbest ticaret antlaşması imzalamasını atlar ki? Ya da savaş. Ulan Rusya ve ABD’de 12 bin nükleer başlıklı füze var, bir savaşa girişsen, burası ya Mars’a dönecek ya Venüs’e. Soğuk Savaşın “karşılıklı kaçınılmaz topyekün imhaya dayanan barış” doktrini ne çabuk unutuldu? Ya da piyasalarda yüksek değerlemelerle şişen balonun aniden patlaması. Patlamaz, Fed ve AMB göstere göstere parasal normalleşme yaptıkça usulca söner!
Bir de bu raporlarda ucundan değinilen, ama bizde hem muhafazakar taban hem de sosyalistlerin bayıldığı liberal düzen ve küresel kapitalizm çöküyor tezi var. Efendim, gelir dağılımda artan adaletsizlik, genç işsizliğin yapısal hale dönüşmesi ve robotlaşma yüzünden çıkan ayaklanmalarla düzen yıkılıp yerini ülkeler arası hasmane rekabet ve içine kapanma alacakmış. Kapitalizm böyle sürmezmiş. Vallahi, kapitalizm yıkılsa önce ben sevinirim. Tün dünya nimetlerine kavuşmuş bir birey olarak artık daha adil bir gelecekte yaşamaktan başka bir şey dilemiyorum Odin’den. Ama bunlar olacak şeyler değil.