Yabancı yatırım fonları yurtdışında kurulu yatırım fonları ya da kollektif yatırım kuruluşlarıdır.
Kollektif yatırım kuruluşları yatırımcıya ortaklık hakkı veren bir araç sağlamaktan çok bir finansal hizmet sunmakta olup, her ülkede farklı yükümlülükler taşımakta ve farklı yasal düzenlemelere tabi bulunmaktadır. Vergi yükü, kamuyu aydınlatma, portföy yatırım sınırlamaları, düzenleyici otoriteler arasındaki yapısal farklılıklar ve bu otoritelerin yetkileri arasındaki farklılıklar ile kollektif yatırım kuruluşlarının kurulu olduğu ülke düzenlemeleri çerçevesinde yapmakla yükümlü oldukları giderler arasındaki farklılıklar bazı ülkelerde kurulu fonlara diğer ülkelerde kurulu olanlar karşısında ve bu ülkelerde kurulu fonların satışının yapılabildiği evsahibi ülkede kurulu fonlar karşısında yatırımcı talebi açısından avantaj sağlamakta ve bu durum da iç piyasada rekabet koşullarını evsahibi ülkede kurulu fonlar aleyhine ağırlaştırmakta ve sonuçta o ülke düzenleyici otoritelerini yurtdışında kurulu yatırım fonlarının paylarının o ülkede halka arzı ve satışı konularında tedbirler almaya yöneltebilmektedir.
Türkiye’de son yıllarda finansal kuruluşlar ve menkul kıymetlerle ilgili olarak önemli gelişmelerin yaşanması ve Türk Parası Kıymetini Koruma hakkında 32 sayılı karar çerçevesinde Türkiye’de yerleşiklerin yurtdışına ve yurtdışında yerleşiklerin Türkiye’ye yatırım yapabilmesine imkan sağlanması ile yurtdışında yerleşik yabancı yatırım fonu paylarının giderek artan hacimlerde Türkiye’de satışının yapılmaya başlandığı gözlenmektedir. Ayrıca yurtdışında yerleşik kişi ve kuruluşlar tarafından yurtdışında kurulmuş yabancı yatırım fonları dışında, yurtiçinde yerleşik bazı aracı kurum ve bankalar tarafından off-shore merkezlerde yatırım fonu kurarak Türk kamu borçlanma senetlerine yatırım yaparken bu menkul kıymetlere yatırım yapma sonucu ortaya çıkan vergi ve beyanname düzenleme yükümlülüklerinden ve Türk mevzuatında daha ağırlaştırılmış durumda bulunan yatırım fonu mükellefiyetlerinden kaçınma, Türk kamu otoritelerinin denetim alanı dışına çıkma ve en önemlisi off-shore merkezlerdeki vergi avantajlarından yararlanma şeklinde eğilimler de artmaya başlamıştır.
Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı karar, Sermaye Piyasası Kanunu hükümleri ve Kanun’un görev ve yetkiler başlıklı 22’nci maddesinin (m) bendinde yer alan “dışarıda yerleşik kişilerin Türkiye’de sermaye piyasası araçlarının ihraç ve halka arzı konusunda ilgili mevzuat çerçevesinde gereken düzenlemeleri yapması” hükümleri çerçevesinde Türkiye’de katılma belgelerini halka arz edecek yabancı yatırım fonlarını da kapsamı altına alan Seri:III, No:20 sayılı “Yabancı Sermaye Piyasası Araçlarının Kurul Kaydına Alınmasına İlişkin Esaslar Tebliği“ 20.03.1996 tarih ve 22586 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Ancak sözkonusu Tebliğ’in daha çok kamuyu aydınlatmaya ilişkin genel bir çerçeve çiziyor olması ve kayda alınan yatırım fonunun niteliğini gözardı ediyor olması, bu tür faaliyetlerde gözlenen artışla beraber düzenleme açısından bir boşluk hissedilmesine neden olmuş ve konunun başlıbaşına düzenlenmesi ihtiyacını doğurmuştur.
Ayrıca 01.04.1995 tarih ve 22245 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Uluslararası Menkul Kıymetler Serbest Bölgesi kurulmasına dair Bakanlar Kurulu kararının 3’üncü maddesi çerçevesinde çıkarılan ve 14.06.1996 tarih ve 22666 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Uluslararası Pazar Yönetmeliği”nin kapsam başlıklı 2’nci maddesinin ikinci cümlesinde yer alan “Yabancı sermaye piyasası araçlarının ve depo sertifikalarının İMKB Uluslararası Pazarı’nda işlem görmeye başlaması halka arz sayılmaz ve Sermaye Piyasası Kurulu’nun Seri:III, No:20 Tebliği hükümlerine tabi değildir.” ifadesi yabancı sermaye piyasası araçlarından yatırım fonu paylarının Türkiye’de İMKB Uluslararası Pazarı yolu ile gerçek ve tüzel kişilerce alım satımının Kurul ve Kurul düzenlemelerine tabi olmadan yapılabilmesi konusuna ilişkin endişeleri gündeme getirmiştir.
Bu nedenle yapılan çalışmalar sonucunda Seri:VII, No:14 sayılı “Yabancı Yatırım Fonu Paylarının Kurul Kaydına Alınmasına ve Satışına İlişkin Esaslar Tebliği” 06.11.1998 tarih ve 23515 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Kaynak: www.fonbul.com