Nuri Sevgen – 30.10.2017
Yarın ekim vadeli sözleşmeler için son işlem günü olacak. Her vade sonunda hatırlatmaya çalıştığım gibi vade sonunda uzlaşma fiyatı nasıl açıklanıyor kısaca değinmeye çalışayım istedim. Aşağıda en çok işlem gören sözleşmeleri detaylandırdım. Diğer sözleşmelerin detaylarına şu linkten ulaşabilirsiniz: http://www.borsaistanbul.com/urunler-ve-piyasalar/piyasalar/vadeli-islem-ve-opsiyon-piyasasi/vade-sonu-uzlasma-fiyatlari
BİST30 Ekim vadeli / Opsiyon Sözleşmeleri için:
Önce BİST internet sitesindeki açıklamayı aynen yazayım: Vade sonu uzlaşma fiyatı, dayanak varlık olarak kabul edilen BIST 30 Endeksinin son işlem gününde spot piyasadaki seansta sürekli müzayedenin son 30 dakikası süresince ilan edilen endeks değerlerinin zaman ağırlıklı ortalaması ile BIST 30 Endeks kapanış değerinin sırasıyla %80 ve %20 oranlarıyla ağırlıklandırılması ile hesaplanan değerin 1000’e bölünmesi suretiyle hesaplanır. Vade sonu uzlaşma fiyatı, bulunan değerin en yakın fiyat adımına yuvarlanması ile elde edilen değerdir.
Yani durum şu: BİST30 SPOT endeksi bilindiği gibi saat 18:00’den itibaren sürekli müzayede seansı sonlanıyor. Sonrasında ise kapanış seansı için emir toplama ve eşleştirme kısımları uygulanıyor. Bu kısımların sonucunda da kapanış fiyatları ortaya çıkıyor. Yarın BİST30 SPOT endeksin 17:30 ile 18:00 arasında işlem gördüğü ağırlıklı ortalama fiyat BİST30 ekim vadeli sözleşmenin fiyat oluşumunun %80’ini oluşturacaktır. 18:10’da açıklanan fiyat ise kalan %20’yi oluşturacaktır.
Bu da demektir ki; saat 17:30’dan itibaren ekim vadeli sözleşmede artık fiyatlar oturmaya başlayacağından bir sonraki gün olan 1 kasımdan sonrasını fiyatlama görevini Aralık vadeli kontrat fiilen almış olacaktır. Yani Diyelim ki 1 kasım ya da 2 kasım günü piyasaya dair beklentiler artık Aralık vadeli kontratı fiyatlayacağınından teorik fiyat hesaplamasına göre uygun seviyede şu an için hareket ederek 2400 puan civarında olan Aralık-Ekim vade fiyat farkı beklentilere bağlı olarak daha da artıp azalabilir.
Demek ki neymiş? Yarın 17:30’dan sonra ekim vadeli BİST30 kontratı fiyatı sabite yakın hareket ederken sonraki günlerdeki beklentiye bağlı oynaklık Aralık vadeye kayacaktır.
Pay Vadeli/ Opsiyon Sözleşmeleri için: Bu kolay. Zira 18:10’da çıkacak kapanış fiyatı ilgili vadeli/opsiyon sözleşmeleri için de vade sonu uzlaşma fiyatı olacaktır. Ancak burada kısa bir hatırlatma yapmak isterim ki; ilgili sözleşmelerin takas süresi T+2 gün olduğundan 2 kasımda takası yapılması gerekliliği vardır. Yani siz bahse konu sözleşmelerde short pozisyonda iseniz ve bu pozisyon kaynaklı takas taahhüdünü yerine getirme zorunluluğunda bir durumdayasanız (vadelide zaten zorunlu ama opsiyonda ITM opsiyon olmalı) bu işlemin takasını 2 kasımda yerine getirmek durumunda olduğunuzdan spot piyasadan bahse konu pay senetlerini yarın gün sonundan önce almış olmanız gerek. Tam tersi durumda da 2 kasım günü hesabınızda takastan kaynaklı eksi bakiyenizi bulundurmanız gerek.
Kısa bir örnek vereyim: Diyelim ki GARAN vadeli kontratında 10 adet short pozisyonda iseniz; her bir kontrat 100 adet pay senedini içerdiğinden 10*100=1000 adet GARAN pay senedinden (eğer hesabınızda mevcut değilse) yarın 18:10’dan önce almanız gerekmektedir. Tam tersi durumda yani bahse konu sözleşmede long pozisyonda iseniz ve GARAN hissesi örneğin yarın 18:10’da 10,20TL’den kapanmışsa. 10,20 * 1000 = 10,200TL bakiyeyi 2 kasım günü hesabınızda hazır bulundurmanız gerekmektedir.
Dolar/TL ve Eur/TL Sözleşmeleri için: Son işlem günü saat 15:30’da TCMB tarafından açıklanan gösterge niteliğindeki ABD Doları kuru ve Euro alış ve satış kurları ortalamasıdır.
Belirlenen vade sonu uzlaşma fiyatı en yakın fiyat adımına yuvarlanır. Yani yarın 15:30’dan sonra diyelim ki Dolar/TL için TCMB alış kurunu 3,7720 ve satış kurunu da 3,7730 açıklarsa (3,7720+3,7730)/2 = 3,7725 vade sonu uzlaşma fiyatı olacaktır.
Yine burada kısa bir not düşeyim; ki çok önemli, bahse konu alış/satış kurlarını TCMB 15:30’dan sonra açıklıyor. Bazen bu açıklamanın gelmesi ile birlikte Dolar/TL ya da Euro/TL spot piyuasada nasıl fiyatlarsa fiyatlansın ekim vadeli kontratlar için bir önemi olmayacaktır. Artık bu noktadan sonra fiyatlama bir sonraki vade olan Kasım kontratlarında yapılacaktır.
Bu nedenle; “vade sonu uzlaşma fiyatı 3,7725 oldu ama Dolar/TL aynı gün sonunda spotta 3,75 kapandı. Bu yanlış..!” diye yorum yapıp komik duruma düşmeyelim :)