Elinde bulunduran kişiye, dayanak varlığı ya da göstergeyi önceden belirlenen bir fiyattan belirli bir tarihte veya belirli bir tarihe kadar alma veya satma hakkı veren ve bu hakkın kaydi teslimat ya da nakit uzlaşı ile kullanıldığı Sermaye Piyasası aracıdır. Varant satın alan yatırımcı ödediği bedel karşılığında bir dayanak varlığı değil, o dayanak varlığı alma ya da satma hakkını satın alır.
Varantlar yatırımcılara ne yarar sağlar?
Varantlar;
a) Risk yönetimi için ideal bir araçtır,
b) Alım ve satım varantı yoluyla, temel alınan Sermaye Piyasası aracının veya endeksin her iki yöndeki hareketine ilişkin pozisyon alma imkanı sağlar,
c) Dayanak varlığın getirilerine düşük sermayeyle (kayıp miktarı, konulan bu sermayeyle sınırlı kalmak üzere) ve kaldıraç kullanarak (yatırdığımız paranın veya teminatın çok üstündeki bir hacimde pozisyon almanızı sağlayan uygulamadır) yatırım yapabilmeyi sağlar.
Varant yatırımının riski var mıdır?
Gerekli koşulları sağlayan Banka ve Yatırım Kuruluşları tarafından varant çıkartılabilir. Yatırımcıların kaybı, varantı almak için ödedikleri prim değeri ile sınırlıdır. Yatırımcılar, varant yatırımında önemli oranda kar edebilecekleri gibi yatırdıkları paranın tamamını da kaybedebilirler. Bu nedenle, varantlara yatırım yapmadan önce varantlara ilişkin temel bilgiler öğrenilmelidir.
a) Varantlar belirli bir vadeye sahiptirler. Varanta kısa ve orta vade beklentisiyle yatırım yapılır. Varant yatırımcısının üç seçeneği vardır: Varantın süresinin sona ermesini bekleyebilir, varantı satabilir veya söz konusu varant Amerikan tipi ise vadesi
gelmeden de işleme koyup kullanabilir.
b) Kaldıraç etkisi nedeniyle varant alım işlemi yapmanın piyasada lehte çalışabileceği gibi aleyhte de çalışabileceği ve bu anlamda kaldıraç etkisinin yüksek kazançlar sağlayabileceği gibi zararlara da yol açabileceği ihtimali gözönünde bulundurulmalıdır.
c) Piyasada oluşacak fiyat hareketleri sonucunda yatırılan paranın tümü kaybedilebilir. Ancak risk varanta ödenen bedel ve ek olarak ödenen komisyon ve diğer ücretler ile sınırlıdır.
d) Varant alım satımına ilişkin olarak yapılacak teknik ve temel analizlerin kişiden kişiye farklılık arz edebileceği ve bu analizlerde yapılan öngörülerin gerçekleşmeme olasılığının bulunduğu dikkate alınmalıdır.
Varantlar nasıl işlem görür?
Varantlar piyasa yapıcılık yöntemi ile işlem görmektedir. İhraçcılar, piyasa yapıcılar aracılığıyla alım satım kotasyonu verirler. Kotasyonlar gerçekçi fiyat konusunda piyasayı yönlendirir. Piyasa yapıcılığı yatırımcılara gerçekçi fiyatlar seviyesinde pozisyona girme ve pozisyondan çıkma imkanı verir. Yatırımcılar teminat yatırmadan, doğrudan varantı alıp satarak işlem yapmaktadırlar. Varant piyasasında açığa satış mümkün değildir.
Varant fiyatını hangi faktörler etkiler?
Varantın fiyatını; dayanak varlığın karlılığına ilişkin beklentilerin değişmesi, Merkez Bankası’nın faiz politikasını değiştirmesi, temettü beklentilerindeki değişmeler, sermaye artırımı açıklamaları ve bunun yanı sıra;
a) Dayanak varlığın fiyatı,
b) İşleme koyma fiyatı,
c) Vadeye kalan gün sayısı,
d) Dayanak varlığın ileriye dönük fiyat oynaklığı,
e) Piyasa faiz oranı kullanım fiyatı,
f) Temettü (kar payı) etkiler.
Vadeye kalan gün sayısı arttıkça varantın zaman değeri artar; Varantın içsel değeri veya zaman değeri artar ise varantın fiyatı artar.
Pay senedi ile varant arasındaki başlıca farklar nelerdir?
Varantlar, yatırımcısına payların sağladığı “Kar Payı Hakkı, Yeni Pay Alma Hakkı (Rüçhan Hakkı), Tasfiye Bakiyesine Katılma Hakkı, Şirket Yönetimine Katılma Hakkı, Oy Hakkı ve Bilgi Alma Hakkı” gibi hakları sağlamazlar.
Varant satın alan yatırımcı payı almış olmaz, payı alma ya da satma hakkını elde etmiş olur.