İfade sözel olduğu için derinliğini yakalamak zor olsa da, kökene indikçe anlam da katmanlaşıyor.
Hele ki sayısal ifadelere dökecek olursak dallanıp budaklanmanın sınırı yok ama giderek ama bir yerde kesmek gerekiyor: hele ki harekete geçirecek kalkış noktaları oluşmuş ise yeterli görülebilir. Kimileri daha ileri gidebilir ve farklı mesajlara da ulaşabilir elbette: her piyasanın inkar edilemez karakteri vardır. Bu yapı dalgalı da olabilir, dingin de, arada seviyeler de olabilir ama “yoktur, anlamak imkânsız” diyemeyiz. Bunu ifade edenin henüz yeterince hazır olmadığını düşünebiliriz. Bakışımızı geçmişten vakalarla modele dayalı olarak ifade edebiliriz: farklı fiyatlama dönemleri arasına oluşan gerilim (farka dayalı seviye) hareketlenmenin temel gerekçesidir. Bu farksal durumların dağılımıysa yönün şiddeti hakkında önemli fikir verir.
Model doğrulama vakası: başlangıçta hareket vardı (2009: ~ 4 ay, ~ +%60)
Neden bu kadar geriye gittik? Reel getirinin daha çarpıcı olacağı dönem seçmek istedik: biliyoruz ki günümüze yakın yıllarda enflasyon giderek artmaktadır. Geçmişte nispeten düşük enflasyonun olduğu dönemlerdeki getiriler reel olarak çok daha fazla göze çarpmaktadır: üstelik 12 ay tamamlanmamışken sağlanabilecek başarı “faydalı model” üretiminin önemini pekiştirecektir.
Ekim 2008 dönemine dek beklentilerle oluşan fiyatlandırmayı, parçalara ayırarak incelersek: farklı bölgeler arasındaki gerilimin “anormallik” ürettiğini görmekteydik.
İlk parça giderek daha stabil, durağan, sönen dalgalanma içindeydi. Sonrasındaki gelen parçalarla kıyaslandığında “göreceli olarak” daha pozitif görünüm veriyordu, bunu sayısal olarak ifade etmekteyiz. Böylece aynı bakışın herkes için aynı sonuç üretmesini gayretle korumuş oluyoruz.
Vaka örnekleri çoğaltılabilir ancak “aynı model” üzerinden gittiğimiz sürece benzer söylemleri sürdürüyor olacağız. Zaten eğitimlerin amacı da temeli verip, vakalarla bunu doğrulama, pekiştirme amaçlıdır. Daha da iyisi, eğitimin ilerleyen aşamalarında bireylerin kendilerine özgü bakışlarını geliştirmeleri hatta tartışmaya sunmaları olabilir. Neticede fikri üretip, hayata çapalamak değerlidir.
Simülasyon sonucu (gelecek senaryosu): aşırılık nereye taşır?
Vakaların daha yüksek primli dönemler içerdiği de olmuştur: ilk primli dönemin üzerine sonrakileri ekleyerek veri penceresini genişletebiliriz. Böylece daha uzun vadeli (hızlı işlemcilere göre) portföylerin davranışları üzerine de konuşmaya başlayabiliriz.
Şimdi buradan ileriye bakalım: geleceğin derecelendirmesi üzerine neler söylüyor olabiliriz? Çoğunluğun basit ifadelerle takip edebilmesini önemsiyoruz.
Son durumda yukarıda belirtilen “parçaları kurallı oluştur ve incele” üzerinden gidecek olursak: ilk parça son 15-20 günde düşüşünü durdurmaya başladı. Enteresan değil mi? Haziran ortasından itibaren hisse satış baskısı altındayken, model bakış yeşil alarm için olgunlaşmaya işaret etmekte idi. Zaten piyasa hareketinin temel mantığı bu olsa gerek: piyasayı hazırlayanlar (makers) ve piyasayı kapanlar (takers). Modelin işaret ettiğine göre ilk aşamanın bitmekte olduğunu belirtebiliyoruz.