Türkiye 29 Nisan 2021 akşamından 17 Mayıs 2021 sabahına kadar tüm dünyayı etkisi altına altına alan coranavirüs tedbirleri kapsamında tam kapanmaya girmişti. Artan vaka ve ölüm sayıları Türkiye’de bu kararın alınmasını zorunlu hale getirdi. Bir önceki yazımda bu kararın haklı bir nedeni olan turizm gelirlerinden bahsetmiştim. 2020 yılını tabiri yerinde ise “boş geçiren” turizm sektörü bu yılı da boş geçirmemek adına yerinde bir karar olduğunu hatta daha ileri seviyelerde uygulanması gerektiğini ifade etmiştim. Bunu da turizm gelirlerinin Türkiye’nin gelirleri içindeki yerinin önemi göstererek anlatmaya çalışmıştım. Bu kısım ile ilgili daha detaylı bilgi almak isteyenlere bir önceki yazımı tavsiye ederek noktalıyorum.
Şimdilerde önümüzdeki pazartesinden itibaren kapanma sonrası normalleşme adımları gündeme geliyor. Normalleşmeden ekonomi de payını alır mı? Türkiye ekonomisi “normalden” ne kadar uzaklıktadır? Bunlar ve benzeri soruların yanıtlarını bu yazımda bulabilirsiniz.
Öncelikle ben biraz geriye gitmek istiyorum. 2020 Mart ayında Türkiye’de ilk vaka görüldüğünde Türkiye ekonomisi ne durumda idi, şimdi ne durumda diye kısaca bakmak istiyorum.
Öncelikle döviz kurlarını ele alalım. 2020 Mart ayında Dolar/TL kuru 6,21 TL iken bugünlerde 8,30 TL seviyelerinde. Kovid-19 gölgesinde geçen bu bir yılda TL dolar karşısında %33 değer kaybetmiş durumdadır.
Enflasyon oranına baktığımızda Mart-2020 ayında enflasyon oranı %11,86 iken, Nisan-2021 verilerine göre %17,14 seviyesinde. Geçen bu bir yıllık sürede enflasyon oranı %50 seviyesinde artmış gözüküyor.
İşsizlik oranlarına baktığımızda, TÜİK’in ‘işsiz sayısı+zamana bağlı eksik istihdam+potansiyel işgücü’ toplamından yola çıkarak ve tabii ki paydayı oluşturan işgücünü de buna göre düzenleyerek bulduğu atıl iş gücü oranında da durum Mart-2020 ye göre oldukça kötü durumdadır. Mart 2020 ayında atıl iş gücü oranı %23,3 iken Şubat-2021’de ise %28,3 ile yaklaşık olarak %21 oranında artmış durumdadır.
Baktığımız bu verilere pek çok veri eklenebilir. Benim dikkat çekmeye çalıştığım nokta Mart-2020 ayını merkez kabul edersek bugüne kadar merkezden ne kadar uzaklaştığımızdır. Pazartesi gününden itibaren normalleşme adımları atılması beklenen güzel ülkemizde umarım ekonomi adına da normalleşme adımları atılır. Uzaklaştığımız merkez ile mesafemiz daha da açılmadan yürünen yolda yüzümüzü merkeze döneriz. Aksi takdirde sırtımız merkeze dönükken aldığımız yol her geçen gün geri dönüşü zorlaştırıyor.
TL’nin her geçen gün değer kazandığı, işsizlik oranlarının doğal işsizlik oranına ulaştığı, enflasyon oranlarının ideal enflasyon oranı olan %2-3 seviyelerine geldiği günleri hep birlikte yaşamak umuduyla.
İsmail CEBECİ
Bağımsız Denetçi Yardımcısı
E-mail: cbcisml@gmail.com