Özvarlık (Özsermaye) Kârlılığı Nedir?
İşletmenin belirli bir tarihteki varlıklarından bütün borçları ödedikten sonra geriye kalan varlıklar işletmenin özsermayesinin karşılığıdır. Buna göre Toplam Aktifler – Toplam Borçlar = Özsermaye (Özvarlık) şeklinde özetlenebilir. İşletmenin kredi almadığı, piyasa borcunun olmadığı varsayımında, özvarlıklar toplam varlıklara eşit olur. Temel olarak özvarlık, işletme kuruluşunda ortaya konan sermaye ile işletme faaliyetleri sonucunda oluşan kâr / zarar kalemlerinden oluşur. İşletme faaliyetleri karla sonuçlanıyorsa özsermaye > sermaye; işletme faaliyetleri zararla sonuçlanıyorsa sermaye > özsermaye; kar ya da zarar yoksa özsermaye = sermaye olarak gerçekleşmektedir. Özvarlık kârlılığı ise, işletme ortaklarının koydukları sermaye karşılığında ne kadar kâr elde ettiklerini, yani her bir birim sermaye karşılığında kaç birim kâr yaratıldığını göstermektedir. Önemli bir gösterge olan özvarlık kârlılığı, yönetim performansı için de kriter teşkil etmektedir. Özvarlık kârlılığı, Net Kâr (Yıllık) / Ortalama Özvarlık formülü ile hesaplanmaktadır.
Özvarlık Kârlılığı Ne İfade Eder?
Belirli istisnalar hariç tutulduğunda her işletme faaliyetlerini sonsuza kadar yürütme amacıyla kurulur ve burada temel amaç sürdürülebilir kâr elde ederek piyasa değerini maksimize edebilmektir. Kuruluş aşamasında ortaya konan sermaye işletmenin özvarlıklarını oluştururken, ilerleyen süreçte faaliyetler sonucunda elde edilen kâr / zarar özvarlık kalemini belirlemektedir. İşletmelerin kuruluş amacı göz önüne alındığında faaliyetler sonucunda kâr elde ederek özvarlıklarını büyütmeleri istenmektedir. Özvarlıkların büyümesini sağlayan temel kalem net kâr rakamı olduğu için, özvarlık kârlılığı şirketin geçmiş dönemlerdeki performansını ve başarısını ortaya koymaktadır. Yüksek ve istikrarlı özvarlık kârlılığına sahip şirketlerin başarılı bir yönetim ve iş modeline sahip oldukları görülmektedir. Güçlü kâr rakamları neticesinde yıllar itibariyle büyüyen özvarlıklar güçlü bir finansal ve mali görünüm ortaya koymaktadır. İstikrarlı ve yüksek özvarlık kârlılığına sahip şirketlerin Borsa İstanbul’da diğer şirketlere kıyasla pozitif fiyatlamaya konu oldukları görülmektedir. Böyle şirketlere orta – uzun vadeli yatırım yapan yatırımcıların, geçmiş dönemler göz önünde alındığında Borsa İstanbul Endeksleri’nden daha fazla getiri elde ettikleri görülmektedir. Bu nedenle orta – uzun vadeli yatırım yaparken, özvarlık kârlılığına bakmak yararlı olabilecektir. Elbette ki, özvarlık kârlılığı yatırım yapmak için tek kriter olarak ele alınmamalı, hisse seçimi yaparken; şirketin temel yapısı, içinde bulunduğu sektörü, ortaklık yapısını, mali durumunu ve finansal görünümünü incelemek ve buna göre bir karar vermek önem arz etmektedir. Özvarlık kârlılığının bulunması gereken seviyeler ile ilgili genel bir ortalama vermek çok mümkün olmamaktadır. Bu nedenle bir şirketin sahip olduğu özvarlık kârlılığını aynı sektörde yer alan diğer şirketler ile kıyaslamak ve sektör ortalamalarını dikkate almak daha faydalı olacaktır. Yine de burada şirketlerin özvarlık kârlılığına bakarken, şirketlerin özvarlık kârlılığının en azından piyasadaki risksiz faiz oranının üzerine belirli bir risk primi eklemek suretiyle hesaplanan değerin üzerinde olması arzu edilir. Yatırım sürecinde olan şirketlerin kârlılık rakamlarının baskılandığı ve buna bağlı olarak özvarlık kârlılığının gerileme kaydettiği görülmektedir. Burada özvarlık kârlılığındaki gerileme yatırım kaynaklı olmakta ve finansal görünüm açısından olumsuz bir durum teşkil etmemektedir. Yaptığımız çalışmada yatırım sürecinde yer alan ve özvarlık karlılığı gerileyen şirketler yer almamakta olup, bu şirketler ayrıca ele alınmalıdır.
Yaptığımız çalışmada, BIST-Tüm’de yer alan şirketlerin son 5 yıldaki özvarlık kârlılıkları çekilmiş ve ortalaması alınmıştır. Son 5 yıldaki ortalama özvarlık kârlılığının standart sapması ve sharpe oranı hesaplanmıştır. Özvarlık kârlılığı %15’in üzerinde olan, sharpe oranı 2 ve üzerinde bulunan ve özvarlık kârlılığı istikrarlı bir seyir izleyen şirketler tespit edilmiştir. Bu şirketler içinden özvarlık kârlılığı yıllar itibariyle güçlü olan, 2022/06 döneminde özvarlık kârlılığı artış kaydeden ve PD/DD çarpanı açısından son 5 yıl ortalamasının altında ya da yakın yer alan şirketler seçilmiş ve şirketlerin tarihsel getirileri aşağıdaki tablolarda sunulmuştur. 2018 yılından itibaren finansal sonuç dönemlerinin sona ermesine bağlı olarak düzenli bir şekilde yayınladığımız ve orta – uzun vadeli bakış açısıyla hazırladığımız özvarlık kârlılığı çalışmasını, açıklanan 2022/06 dönemi finansal sonuçlarına göre güncelliyoruz. Tabloda yer alan şirketler orta – uzun vadeli bir bakış açısıyla hazırlanmıştır.
Tabloda yer alan hisselerde kısa vadede yaşanan gelişmelere ve haber akışlarına bağlı olarak negatif bir seyir söz konusu olabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır. Tablodaki hisselerin orta – uzun vadede BIST-100 Endeksi’nin getirisinin üzerinde bir getiri elde etmesi beklenmektedir. Borsa İstanbul’da 2022 Temmuz ayının ikinci yarısından itibaren etkili olan ve ağustos ayı itibariyle güç kazanan yükseliş trendi ve zirve yenilemeleri dikkat çekmektedir. Gelinen seviyeler ve son dönemdeki güçlü yükselişlerin ardından olası düzeltme hareketlerine karşı hazırlıklı olunması gerektiği kanısındayız. Küresel çapta merkez bankalarının sıkılaşma eğilimi, yüksek seyreden enflasyon ve resesyon endişeleri gibi ana risk başlıkları gündemdeki yerini korumaya devam ederken, küresel risk iştahının ve piyasaların seyri yurt içi piyasaların seyri üzerinde de etkili olacaktır. Küresel gündemin yanında yurt içindeki gelişmeler, TCMB’nin adımları ve TL’nin performansı da takip edilecek diğer önemli konu başlıklarıdır. Özetle, belirsizliğin yüksek olduğu ve önemli risk başlıklarının takip edildiği mevcut konjonktürde gerek küresel gerekse yurt içindeki gelişmelerin yakından izlenmesi, portföy çeşitlendirilmesinin düzgün yapılarak riskin dağıtılması ve aktif bir portföy yönetiminin izlenmesi önem taşımaktadır.
Çıkarılan ve Eklenen Hisseler
2022/03 dönemine göre hazırladığımız raporda yer alan ancak 2022/06 finansal sonuçlarına göre hazırladığımız güncel raporda yer almayan şirketler ile rapor dönemi itibariyle yeni eklenen şirketler aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
Özvarlık Kârlılığı Kriteri Başta Olmak Üzere Seçilen Şirketler:
2022/06 döneminde özvarlık kârlılığı son 5 yıllık ortalama özvarlık kârlılığı oranının üzerinde ise yeşil; altında ise kırmızı renk ile gösterilmiştir. 23.08.2022 tarihi itibariyle mevcut PD/DD çarpanı, son 5 yıldaki ortalama PD/DD çarpanının altında ise yeşil; üzerinde ise geçmiş ortalamalarına göre yüksek olanlar kırmızı renkle gösterilmiştir. PD/DD değeri kırmızı renkle gösterilmiş olmasına rağmen tabloda yer alan şirketler özvarlık karlılığı artan şirketler olduğu için primli ibaresini kullanmanın yanlış olacağını düşünüyoruz.
1. Her iki sütunda da yeşil renk ile gösterilen oranlara sahip şirketler, özvarlık karlılığı geçmiş ortalamasının üzerine çıkmış olmasına rağmen PD/DD rasyosu geçmiş ortalamalarına göre düşük seyreden şirketleri göstermektedir. Bu durum şirketlerin karlılığının artmış olmasına karşın bunun fiyatlara yansımadığının bir göstergesidir. Bu şirketler, gelecek projeksiyonlarında önemli bir değişim olmadığı sürece hisse fiyatlarında yukarı yönlü potansiyelin yüksek olacağı düşünülen şirketlerdir. Bu şirketler tabloda koyu renkli olarak gösterilmiştir.
2. PD/DD değeri kırmızı renkle gösterilmiş olmasına rağmen tabloda yer alan şirketler özvarlık karlılığı artan şirketler olduğu için primli ibaresini kullanmanın yanlış olacağını düşünüyoruz. Dikkat edilecek olur ise bu şirketlerin PD/DD rasyosunda sınırlı bir artış olmasına karşın, bu artışın özvarlık karlılığındaki artış ile fazlasıyla dengelendiği görülmektedir. Bu nedenle bu şirketler, mevcutta da fırsat sunmakla birlikte, özellikle konjonktürel dalgalanmalarda daha cazip fırsatlar oluşturabilirler. Bu şirketler tabloda bordo renkli olarak gösterilmiştir.
Raporun tamamı için tıklayın.
Kaynak: Gedik Yatırım