Nobel Ekonomi Ödülü, İsveçli kimyacı ve sanayici olan Alfred NOBEL’in vasiyeti üzerine kurulan Nobel Vakfı tarafından 1969 yılından beri her yıl verilen, ekonomi alanında en önemli ödül olarak kabul edilen bir ödüldür. Nobel Ekonomi Ödülünü alan ekonomistlerin çalışmaları incelendiğinde, özellikle, ekonomi bilimini ekonometri, istatistik ve matematik kullanarak geliştirmeye yönelik çalışmaların ödül aldığı görülmektedir.
Birçok alanda olduğu gibi Nobel Ekonomi Ödülünde de gelişmiş ülkelerin ekonomistlerinin önde olduğunu görmekteyiz. Ödül verilmeye başlandığı yıldan itibaren günümüze kadar 52 kez ve toplamda 86 kişiye verilmiştir. Ödülü almaya hak kazanan ekonomistlerin ülkeleri aşağıdaki tablodaki gibidir.
2019 Yılı Nobel Ekonomi Ödülü
Yazımın konusuyla olan ilgisi sebebiyle 2019 yılı Nobel Ekonomi Ödülüne dikkat çekmek istiyorum. 2019 yılı Nobel Ekonomi Ödülü’nü küresel yoksulluğu azaltılmasına yönelik katkılarından dolayı Abhijit Banerjee, Esther Duflo ve Michael Kremer kazandı.
Ödül Komitesi’nden yapılan açıklamada, MIT’den Fransız asıllı Amerikalı ekonomist Esther Duflo ile aynı üniversiteden Hindistan asıllı Amerikalı ekonomist eşi Anbhijit Banarjee ve Harvard Üniversitesi’nde öğretim üyesi olan Amerikalı kalkınma uzmanı Michael Kremer’in yoksulluğa ilişkin deneysel çalışmalarıyla bu ödüle layık görüldüğü belirtildi.
17 Ekim Dünya Yoksullukla Mücadele Günü
Fakirliğin Yok Edilmesi İçin Uluslararası Gün” adı altında 17 Ekim “yoksulluğa çözüm” anlamı altında “Dünya Yoksullukla Mücadele Günü” olarak anılmaktadır. 2019 yılında Nobel Ekonomi Ödülü de almaya hak kazandıracak önemli bir çalışma konusu olan yoksulluğun küresel boyutlarına bakmadan önce yoksul ve aşırı yoksul kavramlarını ele alalım.
Günde 3,2 dolardan daha az gelirle yaşamaya çalışanlara “yoksul”, 1,9 doların altında bir gelirle yaşamaya çalışanlara ise “aşırı yoksul” denilmektedir.
Küresel İnsani Yardım Raporu 2018 verilerine göre, dünyada 2 milyar kişi yoksulluk, 753 milyon kişi de aşırı yoksulluk içinde yaşamını sürdürmeye çalışıyor. Aynı rapora göre dünyada her yıl beş milyon çocuğun beş yaşına gelmeden hayatını kaybetmekte ve bu ölümlerin büyük bölümü de tedavisi basit ve ucuz hastalıklardan kaynaklanmaktadır.
En Yoksul Ülkeler
En yoksul ülkeler sıralamasında birinci sırada yer alan Liberya’da kişi başına yıllık 710 dolar gelir düşüyor. Bu ülkeyi sırasıyla Orta Afrika Cumhuriyeti (730 dolar), Burundi (770 dolar), Kongo Demokratik Cumhuriyeti (870 dolar), Nijer (990 dolar), Malavi (bin 180 dolar), Mozambik (bin 200 dolar), Sierra Leone (bin 480 dolar), Madagaskar (bin 510 dolar) ve Komorlar (bin 570 dolar) takip ediyor.
Sonuç olarak, 2019 Nobel Ekonomi Ödülü, Yoksullukla mücadele konusunda önemli bir hareket noktası olarak alınmalı ve dünya nüfusunun önemli bir kısmının yaşadığı yoksulluğun çözümü konusunda adımlar atılmalıdır. Bu konuda bugüne kadar yapılan çalışmaları göz ardı da etmeden dünden daha fazla adımlar atılması gerektiği kanaatindeyim. Yoksulluk, insan hayatını kaybettirme sebepleri arasından çıkarılmaya çalışılmalıdır. Bu konuda gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelere önemli görevler düşmektedir.
17 Ekim Dünya Yoksullukla Mücadele gününün her bir ülke için önemli anlamlar taşıması ve ülkelerin üzerine düşenlerini gerektiği gibi yerine getirdiği günlerin başlangıcı olması umuduyla…
İsmail CEBECİ
Bağımsız Denetçi Yardımcısı
E-mail: cbcisml@gmail.com