Mahfi Eğilmez – 22.09.2014
Geçtiğimiz bayram tatilini fırsat bilerek katıldığımız Cebelitarık’ın iki yakasını (Endülüs/İspanya ve Fas) kapsayan yurtdışı turunun son halkasında Marakeş’e gelmiştik. Marakeş’te şehir turu sırasında gezdiğimiz bir pazarda eşim bir tezgahın üzerinde asılı duran çok renkli Marakeş işi bir şalvarı beğendi. Bana fikrimi sordu ben de beğendiğimi söyledim. O sırada satıcı bize bakınca eşim sordu: “Bu ne kadar?” satıcı: “Siz ne kadar verirsiniz?” diye karşı bir soru sordu. Eşim şaşırdı, bir süre sessiz kaldı. Alışmadığı bir cevap – soruydu bu. Sonra toparlandı ve şöyle dedi: “Satıcı sizsiniz siz bir fiyat söyleyeceksiniz, ben de fiyatı uygunsa alacağım” dedi. Satıcı da, “Alıcı sizsiniz, siz bir fiyat söyleyin ben de satıp satmamaya karar vereyim” dedi. Eşim; “O zaman size hayırlı işler, fiyatı belli olmayan bir malı alacak halim yok” dedi ve yürüdü. Satıcı arkasından bağırdı: “Konuşup, anlaşırdık” dedi ama eşim aldırmadı uzaklaşıp gittik. Böylece satışa konulan bir malın fiyatı belirlenemediği için alış veriş gerçekleşmedi.
Oysa burada arz da talep de vardı. Satıcı malı getirip pazardaki tezgahına satmak amacıyla koymuştu, alıcı da o şalvarı beğenmişti ve almayı düşünüyordu. O halde burada eksik olan neydi de alış veriş işlemi oluşmadan kaldı? Burada eksik olan şey fiyattı. Fiyat olmayınca arz ile talebin kesişmesi ve bir alış veriş işleminin ortaya çıkması mümkün olamadı.
Aşağıdaki şekilde iki tarafın da kafasında fiyat belirleyip açıklamadığı bir durumda arz ve talebin kesişmemesi ve alış verişin ortaya çıkmaması olayı gösteriliyor.
Şekilde kesikli çizgiler normal bireysel şalvar arz ve talep eğrisini temsil ediyor. Eğer şalvarın fiyatı 10 Euro olarak açıklansaydı bireysel arz ve talep eğrileri kesişecek ve 1 adet şalvar 10 Euro’dan satılıp alınmış olacaktı. İki taraf da satmak ve almak için düşündükleri fiyatı açıklamayınca arz ve talep eğrileri kesikli çizgiler biçiminde devam edemedi ve kıvrılarak geri döndü. Arz ve talep kesişmeyince fiyat oluşmadı ve alım satım işlemi de gerçekleşemedi.
Demek ki bir alım satım işleminin (ticaretin) gerçekleşmesi için arz ve talebin olması yeterli değil. Arz ve talebin efektif olması yani parayla desteklenmesi ve bir fiyatla ifade edilmesi gerekiyor.