Sabancı Üniversitesi, TUA ve TÜBİTAK Uzay Yüksek Enerji Astrofiziği Araştırma Uydusu Projesi’nin Protokolü İmzalandı
Sabancı Üniversitesi, TUA ve TÜBİTAK Uzay ile “Artırılmış X-Işını Zamanlama ve Polarimetri Uydusu Geniş Alan İzleme Uygulama Yazılımı” projesinde Türkiye’de astrofizik amaçlı enstrüman tasarlayan ve üreten tek laboratuvara ev sahipliği yapacak.
Sabancı Üniversitesi, Türkiye Uzay Ajansı (TUA) ve TÜBİTAK Uzay ile yapacağı ‘Artırılmış X-Işını Zamanlama ve Polarimetri Uydusu Geniş Alan İzleme Uygulama Yazılımı’ projesinde Türkiye’de astrofizik amaçlı enstrüman tasarlayan ve üreten tek laboratuvar olan Yüksek Enerji Astrofiziği Algılayıcı Laboratuvarı’na ev sahipliği yapacak.
Sabancı Üniversitesi’nden yapılan açıklamaya göre, Türkiye’nin Milli Uzay Programı’nın hayata geçmesi ve açıklanan hedeflere ulaşmaya katkı sağlayacak dört önemli projeden biri olan ‘Artırılmış X-Işını Zamanlama ve Polarimetri Uydusu Geniş Alan İzleme Uygulama Yazılımı’ projesi Türkiye Uzay Ajansı, TÜBİTAK Uzay ve Sabancı Üniversitesi’nin imzaladığı protokol ile hayata geçiyor.
İmzalanan bu protokol ile Sabancı Üniversitesi, uydu verilerinin hizmet edeceği yüksek enerji astrofiziği alanındaki uzman kadrosu ile Türkiye’de astrofizik amaçlı enstrüman tasarlayan ve üreten tek laboratuvar olan Yüksek Enerji Astrofiziği Algılayıcı Laboratuvarı’na ev sahipliği yapacak.
Wide Field Monitor (WFM) algılayıcısına teknik ve bilimsel yönden hakim olan Sabancı Üniversitesi ve uydu yazılımı ve proje yönetimi konusunda önemli tecrübeye sahip olan TÜBİTAK Uzay Enstitüsü projeyi birlikte gerçekleştiriyor.
Bilimsel anlamda proje, Türkiye’de yüksek enerji gökbilimi alanında çalışan tüm bilim insanlarına ‘Artırılmış X-Işını Zamanlama ve Polarimetri’ (The Enchanced X-Ray Timing and Polarimetry-eXTP) uydusunun yeteneklerini tanıtacak ve kendi araştırma alanlarında kullanmalarının yolunu açacak. Bu ön hazırlık Türk bilim insanlarını uydu çalışır hale geldiğinde bilimsel veri girdisi ve yayın çıktısı anlamında camia olarak en uygun konuma getirecek.
Projenin Sabancı Üniversitesi yürütücüsü Prof. Dr. Emrah Kalemci, kurucusu olduğu HEALAB’da eXTP üzerindeki yarı iletken algılayıcıların küçük versiyonlarını geliştiriyor. Türk takımının ESA’ya bağlı diğer ülke takımları ile koordinasyondan da sorumlu olan Kalemci, WFM benzeri kodlanmış maske sistemleri ve x ışını veri analizinde uzman. Sabancı Üniversitesi öğretim üyeleri Doç. Dr. Ayhan Bozkurt ve Doç. Dr. Ahmet Onat projeye güvenli yazılımdan sorumlu sistem mühendisleri olarak destek verecek. eXTP Bilim Takımı’nın bir üyesi olan Prof. Dr. Ersin Göğüş ise projenin Türkiye’deki bilim tarafını üstlenecek ve uydunun bilimsel kapasitesinin Türkiye bilim insanlarına aktarımı için çalıştay ve benzeri etkinlikleri Türkiye Uzay Ajansı ile koordinasyon içerisinde düzenleyecek.
Açıklamada eXTP Projesi’ne ilişkin olarak şu bilgilere yer verildi:
‘eXTP Projesi, evrendeki en ilginç ve en şiddetli parlamaları yapan gökcisimlerini (kara delikler, nötron yıldızları, gamma ışını patlamaları) tespit edebilen, dev gözlem aletleri ile bu gökcisimlerinin fiziğini hem tayfsal, hem zamansal ve aynı zamanda polarimetrik olarak araştırabilecek bir x-ışını uydu projesidir. Uluslararası Projede uydu platformunu Çin yapacak, dört faydalı yükün ikisi Çin, ikisi Avrupa ülkeleri (European Space Agency – ESA) tarafından gerçekleştirilecek. A fazı tamamlanan projenin B fazı da başladı. Türkiye bu projeye B fazından itibaren dahil olacak. Türkiye’de yürütülecek çalışmaların uzun vadeli amacı, tasarım ve üretim süreci devam eden eXTP uydusundaki dört ana gözlem aletinden biri olan Wide Field Monitor (WFM) algılayıcı sisteminin uygulama kodunu yazmak, böylece eXTP uydusunda hem bilimsel hem teknik olarak Türk bilim insanlarının ve mühendislerinin var olmasını sağlamak.’