Mahfi Eğilmez – 12.08.2014
Yıllar itibariyle makro göstergelerdeki değişim
Türkiye’de tek parti iktidarının gerçekleştiği 2003 yılsonundan bugüne kadar geçen 11 yılda en önemli 5 makroekonomik göstergedeki gelişmeleri aşağıdaki tabloda gösteriyorum (bütün değerler % olarak okunmalı. 2002 yılsonu değerleri, karşılaştırma amaçlı konulmuştur.)
| Yıllar | Büyüme | İşsizlik | Enflasyon | Bütçe Dengesi | Cari Denge) |
| 2002 | 6,2 | 10,8 | 29,8 | -11,2 | -0,3 |
| 2003 | 5,3 | 11,0 | 18,4 | -8,8 | -2,5 |
| 2004 | 9,4 | 10,8 | 9,3 | -5,4 | -3,7 |
| 2005 | 8,4 | 9,5 | 7,7 | -1,5 | -4,6 |
| 2006 | 6,9 | 9,1 | 9,6 | -0,5 | -6,1 |
| 2007 | 4,7 | 9,2 | 8,4 | -1,6 | -5,9 |
| 2008 | 0,7 | 10,0 | 10,1 | -1,8 | -5,7 |
| 2009 | -4,7 | 13,0 | 6,5 | -5,5 | -2,2 |
| 2010 | 9,2 | 11,2 | 6,4 | -3,6 | -6,2 |
| 2011 | 8,8 | 9,2 | 10,5 | -1,3 | -9,7 |
| 2012 | 2,2 | 8,4 | 6,2 | -2,0 | -6,0 |
| 2013 | 4,0 | 9,1 | 7,4 | -1,2 | -7,9 |
| 03 – 13 Ortalama | 5,0 | 10,0 | 9,1 | -3,0 | -5,5 |
Bu tabloya baktığımızda Türkiye’nin iki alanda net başarısı görülebiliyor. Enflasyon ve bütçe dengesi. Enflasyondaki başarının temelinde de bütçedeki başarı yatıyor. Bütçe açığı düştükçe enflasyon düşmüş bulunuyor. Büyüme ortalama olarak başarılı sayılır. Çünkü Türkiye’nin potansiyel büyüme oranı olan yüzde 5’lik ortalamaya denk geliyor. Bunlara karşılık işsizlik ve cari dengede başarısızlık söz konusu.
Tablonun belki de en önemli yönü başarılı olunan enflasyonda kesin başarı sayılabilecek yüzde 5 oranının altındaki noktalara bir türlü gelinememiş olması.
BRIC ülkeleriyle karşılaştırma
Aşağıda, 2003 – 2013 yılları arasındaki 11 yıllık sürede aynı göstergeleri BRIC ülkeleriyle (Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin) karşılaştırmalı olarak sunuyorum (bütün değer % olarak okunmalı.) Burada söz konusu 11 yılın ortalama değerleri esas alınmış bulunuyor.
| 2003 – 13 Ortalamaları | |||||
| Yıllar | Büyüme | İşsizlik | Enflasyon | Bütçe Dengesi | Cari Denge |
| Türkiye | 5,0 | 10,0 | 9,1 | -3,0 | -5,5 |
| Brezilya | 3,4 | 8,7 | 6,4 | -3,2 | -0,8 |
| Rusya | 4,4 | 7,1 | 10,0 | 2,3 | 6,6 |
| Hindistan | 3,4 | 5,2 (*) | 7,4 | -8,9 | -1,5 |
| Çin | 10,1 | 2,7 | 2,7 | -0,7 | 4,9 |
| Güney Afrika | 3,4 | 24,6 | 5,4 | -2,2 | -4,2 |
Ülkeler arası sıralama
Aşağıdaki tabloda da bu ülkeleri en iyiden en kötüye sıralayarak sunuyorum. Her bir kategoriyi eşit ağırlıkta (ülkeler toplamı 22 puan edecek biçimde) ele alıyorum. Her bir kategorideki en iyi durumdaki ülkeye 6, en kötü durumdaki ülkeye 1 puan vererek bunları toplarsak Çin 28 puan, Rusya 21 puan, Brezilya 16,3 puan, Hindistan 14,3 puan, Güney Afrika 13,3 puan Türkiye 13 puan toplamış oluyor.
| Sıralama | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 |
| Büyüme | Çin (6) | Türkiye (5) | Rusya (4) | Brezilya (2,3) | Hindistan (2,3) | G.Afrika (2,3) |
| İşsizlik | Çin (6) | Hindistan (5) | Rusya (4) | Brezilya (3) | Türkiye (2) | G.Afrika (1) |
| Enflasyon | Çin (6) | Brezilya (5) | G.Afrika (4) | Hindistan (3) | Türkiye (2) | Rusya (1) |
| Bütçe Den | Rusya (6) | Çin (5) | G.Afrika (4) | Türkiye (3) | Brezilya (2) | Hindistan (1) |
| Cari Denge | Rusya (6) | Çin (5) | Brezilya (4) | Hindistan (3) | G.Afrika (2) | Türkiye (1) |
(Not: Büyüme oranı Brezilya, Hindistan ve Güney Afrika’da aynı (yüzde 3,4) çıktığı için bu üç ülkeye de 2,3’er puan verdim.)
Tablo bize Çin’in açık ara üstünlüğünü gösteriyor. Çin’den sonra bu dönemin en başarılı ekonomisi olarak Rusya çıkıyor. Türkiye, bu dönemde BRIC ülkelerinin gerisinde kalmış görünüyor.
Bundan sonrası
Türkiye, burada konu ettiğimiz 11 yıllık sürede kişi başına gelir düzeyinde 10 bin doların üzerine çıkmayı başarmıştır. Ne var ki bu düzeyde 6 yıldır duruyor ve ileri gidemiyor. Tıpkı enflasyonu büyük başarıyla çift haneli enflasyondan tek haneye indirip bir türlü yüzde 5 düzeyine getiremediği gibi kişi başına geliri de yukarı götüremiyor. Bu düzeye orta gelir tuzağı deniyor. Buradan öteye gidebilmenin yolu yapısal reformlardan (http://www.mahfiegilmez.com/2014/03/yapsal-reformlar-rehberi.html) geçiyor.
Krizlerin zorunlu kıldığı düzenlemeler dışında yapısal reformlara girişemeyen Türkiye bakalım bundan sonra bu reformları yapabilecek mi? Eğer yapabilirse daha ileri gidebilir, yapamazsa geçmişte olduğu gibi geldiği noktada takılıp kalabilir.
________________________________________________________
Tablolardaki veriler için kaynak: Kaynak: IMF, WEO 2014 April. http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/01/weodata/index.aspx
(*) Hindistan’da işsizlik oranı verisi IMF veri setinde bulunmuyor. Bu oranı tradingeconomics’den aldım.
http://www.tradingeconomics.com/india/unemployment-rate