Mahfi Eğilmez – 30.05.2015
Seçime bir hafta kala başlıca finansal piyasalarda yılbaşından bugüne kadar yaşanan gelişmelere hızlıca bir göz atalım. Bu yazıda yer alan bütün değerler gün sonları itibariyle oluşmuş değerlerdir. Gün içinde daha yüksek (ya da düşük) değerler oluşmuş olabilir.
Borsa
Yıla 85.584 değeriyle başlayan BIST 100 endeksi seçim haftasına kadar inişli çıkışlı bir seyir izledi. 13 Mart’ta en düşük değer olan 76.642 ile günü tamamladıktan sonra yeniden çıkışa geçti. Aşağıdaki grafikte kırmızı kesik çizgi yılbaşındaki değeri gösteriyor. Seçim haftasına girerken BIST 100 endeksi yılbaşına göre yüzde 3 değer kaybına uğramış görünüyor.
Aşağıdaki tablo BIST 100 endeksinin son 2 haftadaki değişimini gösteriyor. Son iki haftada endeks, 27 Mayıs’taki yükseliş dışında, sürekli değer kaybetmiş durumdadır.
| Gün | BIST 100 |
| 18 Mayıs | 88.652 |
| 20 Mayıs | 87.791 |
| 21 Mayıs | 86.565 |
| 22 Mayıs | 85.804 |
| 25 Mayıs | 84.567 |
| 26 Mayıs | 83.649 |
| 27 Mayıs | 84.292 |
| 28 Mayıs | 83.570 |
| 29 Mayıs | 82.981 |
Borsanın faize ve kura duyarlı olmasının sonucu olarak bu iki değişkende ortaya çıkan artışlar borsanın değer kaybına yol açıyor.
USD/TL
Yıla başlarken kur; 1 USD = 2,35 TL idi. Zirveyi 2,72 ile 4 Mayıs’ta gören USD/TL kuru yılbaşından itibaren inişler çıkışlar yaşamış olsa da sürekli yükselen bir trend izledi. Aşağıdaki grafikte yer alan kırmızı kesik çizgi kurun yılbaşı değerini gösteriyor. Bu değeri baz olarak alırsak yılın ilk ayında yaşanan düşüşün bir daha hiç yaşanmadığını ve iniş çıkışlar görülse de yükselişin sürdüğünü görebiliyoruz. Bu gidiş benim yılbaşında yaptığım “bu yıl USD/TL kuru iniş ve çıkışlar yaşayacak olsa da yön yukarı doğru olacak” şeklindeki tahminimle örtüşen bir gelişmeyi işaret ediyor.
Aşağıdaki tablo USD/TL kurunun son 2 haftadaki gelişimini gösteriyor. Tablonun son sütunu da Dolar Endeksinde aynı dönemde yaşanan değişimi sergiliyor. Son iki haftada kur, 21 Mayıs’taki düşüş dışında, sürekli TL’nin değer kaybıyla değişmiş. USD/TL kurundaki değişime USD Endeksiyle birlikte baktığımızda kurun önemli ölçüde endeksin etkisinde hareket ettiğini yani TL’deki değer kaybının daha çok USD’nin diğer paralara karşı değişimine göre biçimlendiğini söyleyebiliyoruz. TL, USD’ye karşı yılbaşından bu yana yaklaşık yüzde 14 değer kaybına uğramış bulunuyor.
| Gün | USD/TL | USD Endeksi |
| 18 Mayıs | 2,58 | 94,22 |
| 20 Mayıs | 2,61 | 95,45 |
| 21 Mayıs | 2,57 | 95,25 |
| 22 Mayıs | 2,60 | 96,14 |
| 25 Mayıs | 2,61 | 96,01 |
| 26 Mayıs | 2,63 | 97,30 |
| 27 Mayıs | 2,65 | 97,37 |
| 28 Mayıs | 2,66 | 96,97 |
| 29 Mayıs | 2,66 | 96,89 |
USD/TL kuruyla USD Endeksinin paralel değişim içinde olması, USD/TL kurunun büyük ölçüde ABD ekonomisine ilişkin verilere ve Fed’in faizle ilgili açıklamalarına bağlı olarak değiştiğini gösteriyor. Türkiye ekonomisi dış finansmana en fazla ihtiyaç duyan ekonomilerin başında geliyor. Bunun sonucu olarak da TL, ABD verilerine, USD endeksine ve Fed açıklamalarına karşı en hassas para birimlerinden birisi haline geliyor. Seçim sonrasında oluşacak ortama göre bu etkilenme daha da artabilir. .
Faiz
Yıla başlarken TCMB politika faizi yüzde 8,25, 2 yıllık tahvilin gösterge faizi de yüzde 8,12 idi. TCMB, politika faizini 21 Ocak’ta yüzde 7,75’e ve 25 Şubat’ta yüzde 7,50’ye indirdi ve o tarihten sonra başka bir düzenleme yapmadı. Aşağıdaki şekilde kırmızı çizgi TCMB’nin politika faizini (MBF), mavi çizgi de gösterge faizi (GF) gösteriyor. TCMB’nin politika faizinde yukarıda değindiğimiz iki indirim düşüşler olarak izlenebiliyor. Şubat ayının ortalarına kadar TCMB’nin politika faizinin altında seyreden gösterge faiz o dönemden sonra üste çıkmış ve bir daha hiç politika faizinin altına düşmemiştir. Gösterge faizin Nisan ve Mayıs aylarında oldukça dalgalı bir seyir izlediğini ancak yönünün yukarı doğru olduğunu gözlemleyebiliyoruz.
Aşağıdaki tablo son iki haftada gösterge faiz ile TCMB politika faizindeki gelişmeyi bir arada gösteriyor. Görüleceği gibi TCMB politika faizinde değişiklik yok iken gösterge faiz inişli çıkışlı bir çizgi izliyor.
| Gün | Gösterge Faiz (%) | TCMB Politika Faizi (%) |
| 18 Mayıs | 9,59 | 7,50 |
| 20 Mayıs | 9,64 | 7,50 |
| 21 Mayıs | 9,61 | 7,50 |
| 22 Mayıs | 9,69 | 7,50 |
| 25 Mayıs | 9,72 | 7,50 |
| 26 Mayıs | 9,96 | 7,50 |
| 27 Mayıs | 9,87 | 7,50 |
| 28 Mayıs | 9,91 | 7,50 |
| 29 Mayıs | 9,88 | 7,50 |
Yılbaşına göre yüzde 22’ye yakın artış göstermiş bulunan gösterge faizin önümüzdeki dönemde dış gelişmeler kadar iç gelişmelerden de etkileneceğini tahmin ediyoruz. Şimdiye kadar daha çok dış gelişmelerden etkilenen faizler, seçim sonrası oluşacak ortama göre iç gelişmelerin etkisi altında daha fazla kalabilir.
CDS
Yıla girişte Türkiye’nin CDS primi 185 idi. Ocak ayı süresince CDS primi inişler ve çıkışlar yaşasa da genel olarak düşüş yolunda ilerledi. Sonrasında iniş ve çıkışlar devam etmekle birlikte genel eğilim yükselişe döndü. Aşağıdaki grafikte kırmızı kesik çizgi yılbaşındaki durumu gösteriyor. 15 Nisan’da zirve yapmış olan CDS primi, sonrasında düşüşe geçmiş görünüyor.
Aşağıdaki tablo son iki haftada Türkiye’nin CDS priminde yaşanan gelişmeyi sergiliyor. Yılbaşına göre yüzde 15 dolayında yukarıda bulunan CDS primi son 2 haftada büyük bir değişim göstermemiş bulunuyor.
| Gün | CDS Primi |
| 18 Mayıs | 209 |
| 20 Mayıs | 206 |
| 21 Mayıs | 205 |
| 22 Mayıs | 204 |
| 25 Mayıs | 203 |
| 26 Mayıs | 208 |
| 27 Mayıs | 212 |
| 28 Mayıs | 212 |
| 29 Mayıs | 211 |
Seçim Sonrası İçin Finansal Piyasa Tahminlerim
Seçim sonrası için finansal piyasa göstergelerine ilişkin gelişim tahminlerimi aşağıdaki tabloda paylaşıyorum. Seçim sonuçları ne şekilde çıkarsa çıksın bu tahminlerim geçerlidir. Kısa süreli ters gelişmeler yaşansa da genel gidişin bu yönde olacağını tahmin ediyorum.
Sözlük:
USD Endeksi: Amerikan dolarının 6 büyük para biriminin (Japon Yeni, Euro, Kanada Doları, İngiliz Sterlini, İsveç Kronu ve İsviçre Frangı) oluşturduğu döviz sepetine karşı değerini ölçen bir endekstir. DXY kısaltmasıyla ifade edilir. Mart 1973’te Bretton Wood’s sisteminin kaldırılmasından kısa bir süre sonra 1973 = 100 endeks değeri baz alınarak hesaplanmaya başlamıştır. Söz konusu 6 para birimi endekste şu ağırlıklarla yer alır: Euro % 57,6 Japon Yeni % 13,6, İngiliz Sterlini % 11,9, Kanada Doları % 9,1, İsveç Kronu % 4,2 ve İsviçre Frangı % 3,6.
CDS Primi: CDS, Credit Default Swap deyiminin kısaltmasıdır. Türkçede tam bir karşılığı olmadığı için CDS olarak kullanılıyor. Biraz zorlamayla da olsa zaman zaman “kredi risk primi” olarak adlandırılabiliyor. CDS, bir kişi ya da kuruluşun, kredi sahibinin karşılaşabileceği alacağın ödenmemesi riskini belirli bir bedel karşılığında üstlenmeyi kabul etmesinin bedelidir. Bu çerçevede bir anlamda kredi sigortası gibi çalışır. Yunanistan devletinin borçlanma tahvilini alan bir kurum düşünelim. Bu kurum bu tahvil karşılığında Yunan devletine belirli bir faiz karşılığında belirli bir süre için kredi vermiş olur. Vade sonunda tahvili verecek ve anaparasını, birikmiş faiziyle birlikte geri alacaktır. Diyelim ki bu kurum Yunanistan’ın bu tahvilin bedelini geri ödeyeceğinden endişe duyuyor olsun. Bu durumda bu kurum bu tahvili CDS işlemi yapan kuruluşa götürecek ve ona belirli bir bedel ödemek suretiyle Yunan devletinin vade sonunda ödememesine karşılık CDS şirketinin ödemesi garantisini satın alacaktır. İşte bu kurumun CDS şirketine ödediği prime CDS primi (risk primi) deniyor. Bir ülkenin ya da şirketin CDS primi ne kadar yüksekse borçlanma maliyeti de o kadar yüksek demektir. Çünkü bu prim ister istemez faize yansımaktadır.