Mahfi Eğilmez – 28.01.2016
Merkez Bankası’nın görünürde 2 tane borç verme faizi var. (1) Gecelik olarak bankalara borç vermekte uyguladığı faiz (yüzde 10,75.) (2) Haftalık olarak bankalara borç vermekte uyguladığı faiz (yüzde 7,5.) Duruma göre bazen gecelik borç vermeyi, bazen de haftalık repo ihalesiyle borç vermeyi daha ağırlıklı kullanıyor.
Merkez Bankası’nın bir de görünmeyen faizi var. Buna da ağırlıklı ortalama fonlama maliyeti deniyor. Adında faiz geçmese de bu, yukarıda değindiğim iki borç verme faizinin yani yüzde 10,75’lik gecelik faiz ile yüzde 7,5’luk haftalık faizin ağırlıklı ortalaması olduğu için gerçekte Merkez Bankası’nın piyasayı fonlamakta uyguladığı ortalama faiz. Diyelim ki Merkez Bankası, bankalara, yüzde 10,75 faizle 100 TL gecelik, yüzde 7,5 faizle de 100 TL borç vermiş olsun. Bu durumda bu ikisinin ortalama faizi yüzde 9,1 oluyor.
Aşağıdaki grafikte bu yılbaşından bugüne kadar geçen sürede Merkez Bankası’nın borç verme faizleri yer alıyor (MBPF haftalık repo ihalesinde uygulanan yüzde 7,5’luk faiz (politika faizi), GFF yüzde 10,75’lik gecelik fonlama faizi, AOFM ise bu ikisinin ağırlıklı ortalamasını gösteren Ağırlıklı Ortalama Fonlama Maliyeti.)
Bu grafiğe bakınca Merkez Bankasının politika faizini (MBPF) politikacılara yönelik olarak tam anlamıyla bir ‘politikacı faizi’ olarak, gecelik fonlama faizini (GFF) piyasaya mesaj verme faizi olarak kullandığını buna karşılık asıl olarak da bu iki faizin ortalamasıyla piyasayı yönlendirdiğini görebiliyoruz. Özetle söylemek gerekirse Merkez Bankası’nın gerçek politika faizi, oynak bir faiz olan ağırlıklı ortalama fonlama maliyetidir.
Grafik bize Merkez Bankası’nın faizi artırmadığını ama yükselttiğini gösteriyor. Bazen görüntü gerçekten farklıdır. İllüzyon dediğimiz şey de odur zaten.