20 Haziran 2022’de Ekotürk Tv’de hazırlayıp sunduğum Dijital Finans programını, avatarımı kullanarak, “Bugün size Metaverse’deki son gelişmeleri Metaverse içinden anlatacağız!” diyerek açmış ve programı dünyanın önemli Metaverse platformlarından biri olan Decentraland’den de canlı olarak yayınlayarak Türk televizyon tarihine anlamlı bir iz bırakmıştık. Bu yayını https://www.youtube.com/watch?v=IcR7LH2EUXY adresinden de izleyebilirsiniz.
Bilim kurgu öğesi olarak “sanal dünya” yaklaşımı edebiyatta ve görsel sanatlarda uzun yıllardır bizi kucaklıyor. Elbette ki bilgi toplumuna geçiş sürecimizin anahtarı olan internetin ve onun tetiklediği donanım teknolojilerinin, bu “sanal dünya”ları hayalden gerçeğe dönüştürme yolculuğunda önemli bir yeri var.
Şu bir gerçek ki hangi kültürden olursa olsun bulunduğu zaman ve mekandan farklı bir gerçekliği arayan insanların sayısı günden güne artıyor. İçinde bulunduğumuz şartlar iyi ya da kötü olsun, hep bizde olmayanı arıyor, ona ulaşmaya çalışıyoruz. Son yıllarda oyun dünyasının da etkisiyle bu deneyimler için çok fazla alternatifimiz oluştu. Diğer yandan giyilebilir teknolojiler sayesinde “sanal gerçeklik” algımız günden güne gelişiyor. Ben de VR tüketicisiyim ve gözlüğü taktığım andan itibaren zaman ve mekan duygumu yitirerek, kendimi o dünyanın içine bıraktığım anlar yaşıyorum. Örneğin kuzey ışıklarını izlerken buluyorum bazen kendimi ya da su altında seyahat eden bir gezgin. Beynimi bu denli manipüle eden bir teknoloji olması diğer yandan da korkutucu geliyor. Yine de sanal dünya içinde “kontrollü” bir şekilde yaşadığım yeni deneyimleri seviyorum.
Metaverse Deneyimim
Davet edildiğim bir üniversite etkinliğinde ben MetaFinance:Finansın Ötesi’ni anlatmadan önce Coinoxs CEO’su Can Azizoğlu da Metaverse deneyimlerini aktarmıştı. Oradaki sohbetimizin ardından iki aksiyon sever olarak bu deneyimi televizyonda, canlı yayında sunmaya karar verdik. Decentraland’deki alanın giydirilmesi ve televizyon için hazır hale gelmesi belirli bir süre aldı. Sonrasında ise oluşturduğumuz avatarlarla yayın öncesinde bir kayıt aldık. Avatarları hareket ettirme, onlara sevinme, el sallama, dans ettirme gibi hareketleri deneyimlemek keyifliydi. Bu yayın için kayıt alırken, oradaki kalabalığı gören birçok avatar bizim alanımıza geldi, bizlerle iletişim kurdu. Bazısı sanat güneşimiz Zeki Müren gibi renkli, şaşalı kıyafetlerle, bazıları hayvan figürleriyle karşımızdaydı. Tıpkı gerçek hayatta olduğu gibi avatarları için de giysiler satın almışlar, iç dünyalarını yansıtacak görünümler için harcama yapmışlardı. İlginçtir, avatarlardan biri bize adres sordu. Gerçek hayatın bir yansımasını daha gülümseyerek deneyimlemiş olduk.
Bu deneyim sırasında Can’ın Metaverse içindeki kültüre adaptasyonu dikkatimi çekti. Gerçek dünyada insan ilişkilerini kurarken nasıl bir seçim ağacı kurguluyorsak, Metaverse içinde de karşıdaki kişiyle benzer bir ilişki yönetimi kurgulamak gerekiyor. Tabi Metaverse kuralları biraz daha farklı. Çünkü o dünyada insanlar “gerçek” kendileri olmadığı için daha “özgür” oldukları düşüncesiyle başka bir kişilik özelliklerine bürünebiliyorlar. Örneğin Can, yayınımızı yaparken bizi farkında olmadan engelleyen birine gerçek Can gibi değil o sanal dünyanın içindeki Can olarak cevap verdi ve durumu çok iyi yönetti.
Burada anlatmak istediğim, o dünya içindeki etkileşimlerin gerçek dünyamızdan farklı olduğudur. Kişilik yönetimi açısından, var olan dünyaların çoklanması beraberinde insanoğluna başka büyük yükler ve sorumluluklar getirecektir. Tecrübeyle beraber buna adaptasyonumuzun da artacağına inanıyorum.
Metanomics
Biz stüdyoda sohbetimizi canlı olarak yaparken, bu yayına avatarlarıyla gelenler de Decentraland’den canlı izledi. Televizyon dünyası açısından bu yayının önemli bir unsuru ise yeni bir pazarlama kapısı açıyor olması. Yayın sonrasında Ekotürk yöneticileri ile yaptığımız sohbette de bunu vurguladık. Televizyonların yegane gelir kaynağı olan reklamlar, yayın aralarında ve yayın sırasında bant şeklinde kullanılabiliyor. Fakat hepimiz gördük ki Metaverse içindeki bir alan bu açıdan çok büyük potansiyeller içeriyor. 360 derece ve interaktif bir ortamda, dünyanın fizik kurallarından bağımsız bir şekilde kullanıcılarla buluşturulabilir. Bu önemli bir dönüm noktası.
Metaverse içindeki ekonomiye baktığımızda bu örneğe ek olarak sanal arsalar günümüzde revaçta. Başka bir diğer önemli unsur ise NFT’lerin bu dünyadaki etkisinin artıyor olması. Aldığınız arsadaki evinizin duvarlarını NFT’lerinizle süsleyebilir, hatta orayı bir NFT sergisi haline getirebilirsiniz. Diğer yandan avatarlarınızı dönüştürürken de, onları süslediğiniz materyallerin birer NFT olarak sizin sahipliğinizde olması daha da önem kazanıyor.
Bu ekonomi içinde aldığınız sanal varlığın alım ve satım değerini ve kıymetini ölçebilmek ise günden güne daha da önemli hale geliyor. Bu konuyu da yine Dijital Finans programında Ginoa’nın CEO’su Samet Duman ile yaptığımız sohbette derinleştirme imkanı buldum. Dünyanın önde gelen bankaları ve danışmanlık şirketlerinin ardı ardına Metaverse ekonomisi ile ilgili ortaya koyduğu projeksiyonların ne kadar gerçekçi olduğunu, bu ekonomi içinde de özellikle sanal varlıkların ekspertiz yönetiminin ne kadar değerli olduğunu vurguladı. Bu yayını https://www.youtube.com/watch?v=f_R_hvRbQqA adresinden de izleyebilirsiniz.
Metaverse Hukuku
Metaverse içinde sanal olarak yer alsak da buradaki etkileşimlerin sonuçları elbette ki gerçek dünyayı etkileyecek. Tıpkı sosyal medyada olduğu gibi bu sanal dünya içinde de hukuksal normlara aykırı davranmanın sonuçları olacak. Dijital Finans’ın başka bir bölümünde de konuyu derinlemesine ele almak için Karaduman Hukuk Bürosu Kurucusu Avukatı Selma Karaduman ile Mateverse hukuku konuştuk. Metaverse ile ilgili olarak Selma’nın ilk tespiti “Burası iş, ticaret ve hukuk kaynıyor!” oldu. Buradaki topluluk kurallarına ve Metaverse etiği üzerine değerlendirmelerini paylaşan Selma, Metaverse’i uzakları yakın kılarak coğrafyanın zorbalığını hafifleten bir deneyim olarak tanımlıyor. Bu tespite sonuna kadar katılıyorum.
Metaverse’in temelini oluşturan blok zincir ve akıllı kontrat teknolojisi ile tarafların bilgi/varlık alışverişini değiştirilemez bir şekilde kayıt altına alan bu yeni dünya hukuksal açıdan da ele alınmaya muhtaç. Şu yadsınamaz bir gerçek ki, dönüşen her yaklaşımda olduğu gibi hukuksal perspektifin de “Design Thinking” parametreleri ile ele alınması ve tasarlanması sayesinde sanal dünyanın dinamikleri yeni topluluk kurallarına daha hızlı adapte olacaktır. Selma’nın bu konudaki öncü çalışmalarını çok kıymetli buluyorum. Bu yayını da https://www.youtube.com/watch?v=2z1iL7dstic adresinden de izleyebilirsiniz.
Günümüz Finans Dünyasında Metaverse Yaklaşımları
Metaverse odaklı teknolojiler ve ürünler artarken Fintech tarafında da bu paralelde hareketlilik yaşanıyor. Özellikle web 3.0 ana temasında merkeziyetsiz bir finansal sistem kurgulanıyorken, finansal teknoloji şirketleri ve start-upları buradaki potansiyelin farkında olarak gelecek planlarını yeniden tasarlıyorlar.
Ülkemiz perspektifinden konuyu ele aldığımızda ise özellikle yatırım hizmetleri ve varlık yönetimi ekosisteminde de Metaverse başlığı yakından takip ediliyor. Akbank Yatırım Hizmetleri Bölüm Başkanı Evren Cantürk’le Dijital Finans programında yaptığımız sohbette, son dönemde yatırımcıların bu yeni gelişmelere artan ilgisini ve sektörün de buna karşılık verdiğini vurguladı. Özellikle Metaverse temalı yatırım fonlarına yatırım yapan kişi sayısının arttığını görüyoruz. Bu fonların portföyü ise genellikle Metaverse yazılımları ve donanımları geliştiren global firmalardan oluşuyor. Açıkçası benim de kişisel portföyümde bu fonlardan bulunuyor. Diğer yandan kripto portföyümde de Metaverse ve NFT teknolojilerini geliştiren firmalara yer vermeye çalışıyorum. Bu dünyanın orta ve uzun vadede getiri potansiyeline inanıyorum.
Evren’in bu dünyadaki rolünü ise çok kıymetli buluyorum. Aynı zamanda melek yatırımcı olarak “sanal dünya”nın yeni girişimlerini, onlarla temas ederek yakından takip ediyor ve kendisini Metaverse ve NFT Yatırım Stratejisti olarak tanımlıyor. Hem programda hem de program sonrasında yaptığımız sohbette bu tanımın hakkını verdiğini net olarak gördüm. Finansal hizmetlerin dönüşümüne yön veren yöneticilerin bu farkındalık ve vizyonla hareket ettiğini görmek gerçekten çok kıymetli. Evren’in bu yaklaşımları gençlerimiz için de çok önemli bir rol model oluşturuyor.
Evren’in heyecanla anlattıklarını https://www.youtube.com/watch?v=LnXQxzayHms adresinden de izleyebilirsiniz.
Öz
Derginin bu ay konu başlığı vesilesiyle Metaverse dünyasını farklı perspektiflerden ele aldığımı ve derinleştiğimi vurgulamak istedim. Bu dünyanın içinde olmayı seviyorum. Günümüz teknolojisi ve Metaverse tanımı henüz gerçek anlamda akışkan ve kusursuz deneyime uzak duruyor. Bununla birlikte hem gençlerimizin hem de sektörün profesyonellerinin ortaya koydukları heyecanla bu yolculuğun keyifli ve kısa süreceğine inanıyorum. Ben de gelecek projeksiyonlarımı oluştururken bu potansiyele sarılıyorum.
Güzel bir gelecek için…
İskender Ada