İki yıldır kararlılıkla sürdürülen dezenflasyon programının sonunda, nihayet yıllık enflasyonun aşağı yönlü bir patikaya girdiğini görüyoruz. TÜİK verilerine göre, Mayıs 2024’te yüzde 75,5 ile zirveye çıkan yıllık enflasyon, Nisan 2025 itibarıyla yüzde 37,9 seviyesine gerilemiş durumda. Bu hafta Salı günü açıklanacak Mayıs ayı enflasyonuna dair piyasa anketlerinde ise medyan beklenti, aylık yüzde 2 civarında. Yıl sonu için öngörü ise yüzde 31 seviyelerinde.
Ancak işin bir de diğer yüzü var. Reel kesimin uzun süredir dile getirdiği bazı sorunlar, son dönemde açıklanan gecikmeli verilerle daha görünür hale geldi. Hem İSO 500 sonuçları hem de 2025’in ilk çeyrek büyüme verileri, özellikle sanayi tarafında sıkı para politikasının bazı yan etkiler yarattığını ortaya koyuyor.
Şunu açık yüreklilikle söylemeliyim: Enflasyonla mücadele dünyanın her yerinde sancılıdır. Sıkı para politikaları çoğu zaman halk nezdinde sempati toplamaz. Tam da bu nedenle, 2008 küresel krizinden bu yana gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler, yalnızca para ve maliye politikalarıyla yetinmeyip, makro-ihtiyati tedbirlerle desteklenen çok katmanlı bir ekonomi yönetimi benimsiyorlar.
Bu tedbirlerin bir kısmı para politikasıyla uyumlu çalışırken, bazıları ise bilinçli biçimde ters yönde etki yaratmak üzere kurgulanabiliyor. Örneğin sıkılaşma döneminde bazı kredi türlerinde zorunlu karşılık artışı, politikanın etkisini artırabilirken; genişleme döneminde benzer bir uygulama dengeleyici unsur olabilir.
Ben yatırım teşviklerini de bu çerçevede değerlendiriyorum. Çünkü üretimden, ihracattan ya da stratejik sektörlerden feragat etmeden dezenflasyonu başarmanın yolu, güçlü bir yatırım teşvik mimarisi kurmaktan geçiyor. Özellikle ana akım iktisat yaklaşımında, enflasyonla mücadele çoğu zaman büyümeden ödün verilmesini gerektirir. Ama bu fedakârlığı, doğru teşviklerle daha dengeli bir zemine oturtmak mümkündür.
İşte geçtiğimiz haftanın son iş günü, tam da bu amaca hizmet eden yeni bir sistem kamuoyuna duyuruldu. Resmî Gazete’de yayımlanan “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Cumhurbaşkanı Kararı”, 2030 yılına kadar sürecek ve “Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi”nin önemli yapı taşlarından biri olacak.
Kararın ana çerçevesine baktığımda, yedi temel unsurun öne çıktığını görüyorum:
- Düşük faiz/kar payı desteğiyle yatırım iştahının canlandırılması.
- İkiz dönüşüm (yeşil ve dijital) odaklı, yerel kalkınma duyarlılığı yüksek bir teşvik yapısı.
- Sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyine göre farklılaştırılmış vergi indirimleri.
- Deprem bölgeleri, cazibe merkezleri ve OSB’lerde istihdam odaklı yaklaşım.
- Genel teşvik sisteminden ayrışarak, hedef sektör ve ürün bazlı seçici destekler.
- Sanayi tesislerinin Marmara gibi demografik yoğunluk taşıyan bölgelerden Anadolu’ya yönlendirilmesi.
- Endüstri Bölgeleri gibi daha planlı alanlarda yüksek ölçekli sanayileşmenin teşvik edilmesi.
Bu yeni model sadece bir “teşvik paketi” değil; aynı zamanda üretimi, teknolojiyi ve sürdürülebilir kalkınmayı merkeze alan bir zihniyet dönüşümünün yansıması. Yatırım kararlarının sadece ekonomik değil, aynı zamanda sosyolojik, coğrafi ve stratejik perspektiflerle şekillendiği bir paradigma…
Sanayicilerden gelen tepkiler de oldukça olumlu. İSO Başkanı Erdal Bahçıvan’ın ifadesiyle, finansmana erişimin en zorlaştığı bir dönemde açıklanan bu sistem, sanayiciye moral ve motivasyon sağlayacaktır. ASO Başkanı Seyit Ardıç ise sistemin yüksek katma değerli, dış ticaret açığını azaltıcı ve teknoloji odaklı yatırımlara sunduğu proje bazlı seçici desteğe dikkat çekiyor. OSBÜK Başkanı Memiş Kütükcü de sistemin OSB’leri merkeze alan yapısıyla, Türkiye’nin planlı sanayileşme hedeflerine doğrudan katkı sağlayacağını belirtiyor.
Ben de bu görüşlere katılıyorum. Yeni yatırım teşvik sistemi yalnızca dezenflasyon sürecinin yan etkilerini yumuşatmakla kalmıyor; aynı zamanda bizi 2030’a taşıyacak olan uzun vadeli, yapısal bir kalkınma modelinin temel taşlarını da döşüyor.
Türkiye’miz ve geleceğimiz için hayırlı olsun.