Dövizin kadersizliği üzerine senaryolar: Serbest döviz fonları
Dövize endeksli serbest fonlara bakınca reel beklentilerin hızlı arttığı görülmektedir: para girişi ve fon büyüklükleri üzerinden liderlik bunu göstermektedir. Halbuki, kıyas üstü getiri sağlayanlar da yönetim masrafı ve vergilerle kesintiye uğramaktadır. Geçmişte ciddi anlamda reel kayıp oldu ise, tepki sonucu normalleşme gelecekte beklenebilmektedir. Nitekim, öyle de olduğunu geçmişte görüyoruz. Bunun dışında bir beklenti içinde olmak için model bazlı senaryolarda bu sonuca varmak gereklidir.
Beklenti senaryoları
Basit lise matematiğiyle durumu görmeye çalışırsak: kıyas endeksiyle gelişimine bakmak gerekir. Geçmişteki gelişmeler üzerinden birkaç farklı senaryo kurulabilir: 2026 için 3 senaryo düşünebiliriz.
- baz senaryo: döviz fonu getirisi % 22-26 bandındadır
- volatilite (dalgalanma) senaryosu : döviz fonu getirisi % 28-32 bandındadır
- likidite senaryosu: döviz fonu getirisi %40-45 bandındadır
Burada yaptığımız şey aslında aralık (interval) kullanmak. Lise matematiğinde aralık, bir değerin hangi sınırlar arasında olabileceğini gösterir. Teorik olarak kurulan bu senaryonun hayatın gerçekleriyle çarpıştırılması gelişmelere uyumlu kurgulara imkan verir.
Döviz varsayımı gerçekçi kısıtlardan biridir: her senaryoda dolar ve euro getirileri kıyas endeksinin altında kalacak şekilde düşünülebilir. Bu kısıt (sınırlama) basit bir eşitsizle ifade edilebilir: dolar, euro < kıyas. Buna göre, hangi senaryoda olursa olsun döviz getirisi kıyas endeksi üzerine (getiri) üzerine çıkmayacaktır.
Risk ve getiri mantığı
Matematik “ortalama” ve “standart sapma” kavramları risk ölçmek için kullanılır.
- baz senaryoda risk düşük çünkü getiriler dar aralıkta ( %22 – %26)
- Volatilite senaryosunda risk yüksek çünkü altın ve döviz oynak.
- Likidite senaryosunda getiriler çok yüksek ama yine de orta risk var.
Basit anlatım
Lise matematiğiyle baktığımızda:
- Fonun getirisi kıyas endeksinden biraz yüksek.
- Döviz getirileri her senaryoda kıyasın altında kalıyor.
- 2026 için fonun getirisi %22 ile %45 arasında
Bu basit çıkarma, aralık ve eşitsizliklerle yapılan analiz, karmaşık finans modellerinin temelini oluşturuyor. Bu temelden yola çıkarak, dallanmaya, alternatifler üretmeye gidebiliriz.
Son söz: Basit kurallarla sağlam sezgi
- Fon getirisini, benchmark ve birkaç ana enstrümanın ağırlıklı toplamı gibi düşünebilirsin.
- Rejimleri eşiklerle ayırmak, hangi enstrümanın “motor” olduğunu gösterir.
- Döviz getirileri kıyasın altında kalırsa, fonun başarısı daha çok BIST ve altın etkisine bağlı olur.
- Bu basit çerçeve, 2026 için hesaplanabilir aralıkta, gelişmelere göre net ve tutarlı beklenti üretir.