1. Çeyrek GSYH Büyümesi
TÜİK, GSYH’nin 1Ç20’de aynı zamanda medyan beklenti olan %5,2’lik tahminimizim altında yıllık %4,5 büyüdüğünü açıkladı. Takvim ve mevsim etkilerinden arındırılmış GSYH ise çeyreklik bazda %0,6 artış gösterdi.
Aslında Mart’ın ortasına kadarki öncü göstergeler %6,0’nın da üzerinde GSYH büyümesi görülebileceğine işaret ediyordu. Buna göre, Covid-19 salgınına bağlı olarak Mart’ın ikinci yarısında kapanan iş yerleri nedeniyle, 1. çeyrek GSYH büyümesinin önemli ölçüde etkilendiği söylenebilir.
GSYH büyümesinin temel belirleyicisi güçlü iç talep olmaya devam etti
• Geçen çeyrek olduğu gibi, güçlü GSYH büyümesi temel olarak iç talep, özellikle de özel tüketim harcamalarındaki %5,1’lik artış oldu. Bu artışın GSYH büyümesine katkısı %3,0 puan oldu. Buna göre, TCMB’nin yüklü faiz indirimleriyle gerileyen kredi faizlerinin son çeyrekte büyümenin motoru olduğunu söyleyebiliriz.
• Kamu harcamalarının da yıllık %6,2’lik artışla büyümeye %0,9’luk bir katkı yaptığı görülüyor.
• Öte yandan, toplam yatırımlardaki %1,4’lük gerileme ise büyümeyi %0,4 puan aşağı çekti. Bu düşüşün inşaat yatırımlarındaki %10,2’lik düşüşten kaynaklandığı, makine-teçhizat yatırımlarının %8,4 oranında arttığı görülüyor.
• İç talepteki toparlanma ve geçen yıldan kalan düşük baz etkisinin de yardımıyla, mal ve hizmet ithalatındaki yıllık %22,1 artışla birlikte, mal ve hizmet ihracatındaki %1,0’lik düşüş sonucu, net dış talep de büyümeyi %4,3 oranında aşağı çekti.
• Bu sonuçlara göre, stoklardaki değişimin de GSYH büyümesine %5,3’lük bir katkı yaptığı anlaşılıyor ki, bu da firmaların güçlü iç talebe bağlı olarak stok biriktirme eğilimlerini yansıtıyor.
• GSYH verisini üretim tarafından incelediğimizde,%3,8 oranında daralan inşaat sektörünün en zayıf halka olmaya devam ettiği görülüyor. Ancak daralmanın şiddetinin baz etkisinin de yardımıyla, önceki çeyreklere göre hafiflediği görülüyor (4Ç19: -%3,8, 3Ç19: -%8,3, 2Ç19: -%12,7, 1Ç19: -%9,3).
• Sanayi sektörünün ise %6,2’lik katma değer artışı ile büyümeye %1,3lük katkı sağladığı görülüyor ki, bu aylık açıklanan sanayi üretim endeksinde görülen sonuçlara paralel bir duruma işaret ediyor.
• “Ticaret”, ulaştırma” ve “turizm” sektörlerinin toplamından oluşan “hizmetler” kalemi ise %3,4’lik büyümeyle, GSYH’ye %0,8’lik katkı sağladı. Burada Ocak ve Şubat performansı Mart’ta da sürdürülebilseydi aslında %7-8’lik bir büyüme rakamı görülebilirdi. Dolayısıyla, salgın nedeniyle duran ekonomik aktivite en fazla bu kalemde etkili oldu.
• Bilgi ve iletişim, finansal hizmetler, idari hizmetler, kamu hizmetleri gibi faaliyetleri kapsayan diğer hizmet sektörlerinde ise toplamda %4,1’lik bir büyüme olduğunu hesaplıyoruz ki, bunun da büyümeye %1,5 puanlık katkı yaptığını söyleyebiliriz.
2020 yılı büyümesine ilişkin son yayınlanan Foreks anketinde için medyan piyasa beklentisi %1,0 daralmaya doğru aşağı çekilirken, tahmin aralığı da %0,9 büyüme ile %5,0 daralma arasında değişiyor. IIF, EBRD, IMF gibi uluslararası kuruluşlar ile kredi derecelendirme kuruluşlarının tahminleri ise %3,0 ile %5,0 arası bir daralmaya işaret ediyor.
Bu beklentilere karşın, Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak iyimserliğini korurken, 2020 yılını pozitif büyüme ile kapatmak için çalıştıklarını belirtti. Hükümet, kamu bankaları öncülüğünden düşük faizli kredilerle firmaların öncelikle işletme sermayesi ihtiyaçlarının karşılanması ve sonrasında normalleşme adımları ile ekonomik aktivitenin toparlanmasını bekliyor. TCMB’nin faiz indirimleri ve parasal genişleme adımlarının da büyümeyi canlandırma konusunda yardımcı olması bekleniyor.
Hükümetin attığı kısa çalışma ödeneğine ilişkin şartların esnetilmesi, vergilerin ertelenmesi, henahalkına doğrudan transferler gibi adımlar ve kredi kanalının açık kalması için gösterilen gayret, şüphesiz salgının olumsuz yansımalarını hafifletmek adına çok önemli. Son dönemde özellikle kamu bankalarının kredi kullandırımlarıyla beraber, 13 haftalık ortalama yıllıklandırılmış kredi büyümesi %70’i aşmış durumda; hatta ticari krediler için bu oran %100’ü aştı. Bu durum firmaların işletme sermayesi ihtiyaçlarının karşılanması ve sonrasında ekonomide çarkların dönmesine önemli bir katkı sağlıyor.
Rapor için tıklayın.
Kaynak: Şeker Yatırım Ekonomi Raporları