Dayanıklı mal ve enerji fiyatları düşmeye devam ediyor, ancak gıda fiyatları enflasyonda ciddi baskı yaratıyor…
Enflasyon Görünümü
Ocak ayı TÜFE enflasyonu, %1,1’lik ortalama piyasa beklentisine paralel %1,06 seviyesinde gelirken, bizim %1,5’lik beklentimizden altında kaldı. Yıllık TÜFE enflasyonu da %20,30’dan %20,35’e çok hafif yükseldi. Yİ-ÜFE enflasyonu aylık %0,45 artarken, yıllık bazda %33,6’dan %32,9’a geriledi (Eylül 2018’de zirve seviyesi %46,2 idi).
Ocak enflasyonunu etkileyen temel faktörler
“Gıda enflasyonu”’ndaki aylık %6,4 artış aslında beklentimiz ile tam olarak uyumlu idi. Bu artıştaki en önemli etken sebze-meyve fiyatlarındaki ortalama %30’luk artış oldu. Gıda enflasyonunun manşet TÜFE enflasyonuna katkısı yaklaşık %1,5 puan oldu. Enflasyon tahminimizdeki sapmanın bir nedeni, “giyim” kalemindeki (sezonluk) fiyat düşüşünün %8,1 ile geçmiş birkaç yılın ocak ayı gerçekleşmelerinden ve bizim -%6.0-6,5 civarındaki beklentimizden daha olumlu bir seviyede gerçekleşmesi oldu. Giyim kalemi enflasyona %0,3’lük olumlu katkı verdi.
Aylık “enerji enflasyonu”, elektrik, doğalgaz ve su faturalarındaki indirimlerin etkisiyle – %4,2 olarak gerçekleşti. Biz su faturalarındaki indirimin etkisini daha düşük hesapladığımızdan, bu kalemde %3,0’lük bir düşüş öngörmüştük. Enerji kalemi de aylık manşet TÜFE enflasyonundan yaklaşık %0,6 silmiş oldu. Ortalama enerji fiyatlarında son üç aydaki toplam düşüşün %8,0’i aşması enflasyondaki düşüşe çok önemli katkı yaptı. Geçen yılın aynı dönemindeki %5’lik enerji enflasyonu dikkate alındığında, enerji kaleminin son üç ayda, yıllık TÜFE enflasyonunda %2’lik bir düşüş sağladığını söyleyebiliriz.
Bunlar dışında, TL’deki iyileşme ve devam eden gönüllü fiyat indirimleriyle “dayanıklı mal grubu enflasyonundaki” düşüş (-%0,2) bu ayda (yavaşlayarak da olsa) devam etti. Dayanıklı mal grubu yıllık enflasyonu Eylül’deki %46,2 seviyesinden %19,3’e kadar geriledi (büyük ölçüde vergi indirimleri ve gönüllü fiyat kesintileri ve TL’deki iyileşme yardımıyla). Buradaki iyileşme yıllık TÜFE enflasyonundaki yaklaşık %5,0’lik düşüşün kabaca %4,0’lük kısmını açıklıyor. “Diğer temel mal grubu” fiyatlarındaki artış da %0,4 ile ılımlı seyretti. Ancak bu kalemdeki yıllık artış %36,3 ile halen çok yüksek seyretmeye devam ediyor (Kasım’daki %38,8’lik zirvesinden hafif düşüş). Bu kalem altında sınıflandırılan ürünlerin çoğunun temel (zorunlu) ihtiyaç maddeleri olduğu dikkate alındığında, bu kadar yüksek oranlı bir enflasyonun hane halkı harcanabilir gelirleri üzerinde çok olumsuz etkileri olduğunu belirtmek gerek.
Ocak enflasyonuna ilişkin negatif bir faktör olarak, “hizmet enflasyonundan” bahsetmek gerekiyor. Hizmet enflasyonu, büyük ölçüde sağlık ve ulaştırma hizmetleri fiyatları kaynaklı olarak aylık %2,1 seviyesinde gerçekleşti ve yıllık bazda %14,5’ten %15,4’e yükselerek, 2004’ün başlarından bu yana en yüksek seviyesine ulaştı (aşağıda grafik 2’ye bakınız). Hizmet enflasyonundaki bu katılığa karşın, dayanıklı mal grubu enflasyonundaki geri çekilmenin yardımıyla, çekirdek enflasyonu (C grubu) düşmeye devam etti ve %19,5’ten %19,0’a geriledi. Bu düşüşte yukarıda da bahsedildiği gibi, gönüllü fiyat kesintileri, vergi indirimleri ve TL’deki iyileşme etkili olmuş görünüyor.