Makro Görünüm – Ağustos
Enflasyon görünümü
Haziran ayı TÜFE enflasyonu, %1,34’lük medyan piyasa beklentisi ve bizim daha kötümser %1,90’lık tahminimizin çok üzerinde %2,61 seviyesinde gerçekleşti. 2017 yılının Haziran ayındaki gerçekleşme -%0,27 idi. Böylece, yıllık TÜFE enflasyonu %12,2’den %15,4’e yükselmiş oldu. Yİ-ÜFE enflasyonu ise TL’deki zayıflığın devam eden yansımalarıyla %3,03 seviyesinde gerçekleşirken, yıllık bazda %20,2’den %23,7’ye yükseldi.
– Gıda enflasyonu; patates ve soğan başta olmak üzere çeşitli ürünlerdeki arz yönlü şoklar aylık gıda enflasyonunun %6,0’ya yükselmesine yol açarken (bizim %4,5-5,0’lik öngörümüzün de üzerinde), bu durum bizim enflasyon tahminimizdeki sapmayı kısmen açıklıyor. Bu artışla yıllık gıda enflasyonu da %18,9’a yükseldi.
Yüksek gıda enflasyon temelinde sebze fiyatlarındaki çok yüksek oranlı artışlar olduğu görülüyor; örneğin soğan fiyatlarında %83, patates fiyatlarında %63, havuç fiyatlarında %57, sivri biber fiyatlarında %57 ve domates fiyatlarında %23’lük artışlar var. Sebze fiyatlarındaki bu artışlar enflasyona tek başına %0,9’luk bir katkı yapmış gibi görünüyor. Ancak, gıda fiyatlarındaki artışların sadece sebze ile sınırlı kalmadığını, et fiyatlarından (%7,0 artış), peynir fiyatlarına (%2,6 artış), zeytin fiyatlarına (%3,2 artış), ayçiçek yağı fiyatlarına (%4,6 artış), pirinç fiyatlarına (%2,6 artış), yumurta fiyatlarına (%3,8 artış), kısacası tüm ürünlere yayıldığını belirtmek gerekiyor.
Temmuz’da sebze fiyatlarında, özellikle de soğan-patates fiyatlarında bir düzeltme ve meyve fiyatlarında mevsimsel düşüşler görülebilir. Ancak, et fiyatları ve işlenmiş gıda fiyatlarında devam eden artışlar, aylık gıda enflasyonundaki potansiyel düşüşü sınırlandırabilir. Her şeye karşın, yıllık gıda enflasyonunun önümüzdeki aylarda mevcut %18,9 seviyesinden bir miktar geri çekileceğini düşünüyoruz.
– Hizmet enflasyonu; TL’deki değer kaybına bağlı olarak temel mal grubu fiyatlarındaki artış tamamen beklentilerimiz ile uyumlu olsa da, enflasyonda diğer yukarı yönlü sürpriz aylık %1,9’a ulaşan hizmet enflasyonundan kaynaklandı. Hatırlatmak gerekirse, hizmet enflasyonu Haziran 2017’de %0,5, Haziran 2016’da %0,4 ve Haziran 2015’te %0,9 idi. Biz de hizmet enflasyonunun %0,9-1,0 civarında gerçekleşeceğini varsaymıştık. Dolayısıyla, gerçekleşme ile aradaki bu fark da manşet enflasyon tahminimizdeki sapmanın kalan kısmını açıklıyor.
Hizmet enflasyonunun da tüm alt kalemlere yayıldığını söylemek sanırız yanlış olmaz; örneğin haberleşme hizmetlerinde %5,6’lık (internet ücretlerindeki %32’lik artışa bağlı olarak), ulaştırma hizmetlerinde %2,1’lik ve lokanta-otel hizmetlerinde %1,7’lik artışlar olduğu görülüyor. Önümüzdeki aylarda da sağlık hizmetleri ve özellikle de eğitim hizmetleri kaynaklı fiyat artışları görmeyi bekliyoruz.
Bu artışlara bağlı olarak, yıllık hizmet enflasyonu bir ay içinde %1,5’lik artışla %9,5’ten %11,0’e yükseldi. Hizmet enflasyonunun, yukarıda bahsettiğimiz fiyat artışların da etkisiyle %12,0’ye doğru yükselmesi de muhtemel görünüyor.
– Çekirdek enflasyon (C grubu); dayanıklı, yarı-dayanıklı mal fiyatlarındaki %3,2’lik ve diğer temel mal grubundaki %2,0’lik artışlar, çekirdek enflasyon üzerindeki kur etkisinin güçlenerek devam ettiğini gösteriyor. Özellikle dayanıklı mal grubunda yıllık enflasyonun %25’e ulaştığını ve önümüzdeki aylarda %30’a doğru bir yükselişin muhtemel göründüğünü belirtmek gerek. Hizmet enflasyonu ve temel mal grubundaki artışlarla, çekirdek enflasyon (C grubu) da yıllık bazda %12,6’dan %14,6’ya yükseldi. Mevcut görünümde, çekirdek enflasyonun kısa bir süre içerisinde %16,0 seviyesine ulaşabileceğini (hatta belki de aşabileceğini) düşünüyoruz.
– Yurtiçi ÜFE enflasyonu; kurdaki olumsuz gelişmelerin devam eden etkisiyle yurtiçi ÜFE enflasyonu da %24’e yükseldi. Kurların yüksek seviyelerini koruması ve geçtiğimiz yıldan kalan baz etkisi, yurtiçi enflasyondaki artışın ömrümüzdeki birkaç ay daha devam edeceğine ve muhtemelen %27-28 seviyelerinde zirve yapabileceğine işaret ediyor.
– Enerji enflasyonu; Mayıs ayı ortasında akaryakıt fiyatlarının, ÖTV indirimleri yoluyla sabitlenmesi kararına karşın, enerji enflasyonu aylık %1,0’e ulaştı ve aylık manşet rakama %0,15’e yakın bir katkı yaptı. Bu arada hükümetin akaryakıt fiyatlarını sabitleme kararını gere alması enflasyona %0,4-0,5’lik bir katkı daha yapabilir. Bunun dışında, elektrik ve doğal gaz fiyatlarında beklenen fiyat artışları da enflasyona yukarı yönlü baskı yapmaya devam edecek.
Patates, soğan ve internet ücreti yüksek Haziran ayı enflasyonunun temel suçluları olarak öne çıksa da, aslında enflasyonun tüm alt kalemlere yayıldığı ve yukarı yönlü baskıların bir süre daha devam edebileceği net bir biçimde görülüyor. Gıda enflasyonunda önümüzdeki aylarda bir miktar iyileşme görsek bile, manşet TÜFE enflasyonunun önümüzdeki aylarda da %15,0’in üzerinde kalmaya devam etmesini bekliyoruz. Buna göre uzun vadeli bono faizleri (ve mevduat ve kredi faizlerinde de) bir düşüş ihtimali düşük görünüyor. Aksine, faizlerde bir miktar daha yükseliş görülebileceğini ve bunun da büyüme görünümünü biraz daha bozabileceğini düşünüyoruz.
Foreks anketine göre, Temmuz ayında da enflasyonun kabaca bizim beklentilerimiz ile uyumlu olarak %16,4’e yükselmesi (aylık %1,0) bekleniyor. Anketteki medyan sene sonu beklentisi de %14,1 olarak görünüyor. TCMB ise Temmuz enflasyon raporunda sene sonu tahminini %8,4’ten %13,4’e yükseltmişti. Biz ise TÜFE enflasyonunun sene sonunda %16,5 civarında gerçekleşebileceğini düşünüyoruz.