Atilla Yeşilada – 07.11.2016
Yeni bankacılık verilerine bakıyorum, kredilerde gözle görülür bir canlanma var. Kredi ivmesini herkes kafasına göre ölçüyor, ama yıllık artış hacmi çift haneye dayanmış diyelim. Üstelik bu veriler bankacıların başbakan Yıldırım ile toplanıp ekonomiyi toparlamak için gönüllü katkı ve kardan feragat sözü vermesinden önce rapor edilmiş. Eminim faizlerdeki indirime tepki olarak bir miktar daha artış gözleriz. Sevinelim mi yani? Durgunluk tuzağını atlattık mı? Yok be kardeşim, aksine AMATEM’e kaldırdığımız hastaya damardan rakı verdik. Gelir üretmeyen bir toplumda kredi kullanımını teşvik etmek, finansal kriz ve toplumsal trajedilere kapı açmak demek.
Önce, ben bu kredilerdeki artışın devam edeceğinden pek emin değilim. Üç neden öne sürüyorum:
Siyasi ortamda tırmanan gerginlik özel sektörün harcama iştahını frenleyebilir.
Bankaların karı Y/Y artıyor, ama Ç/Ç düşüyor, F/X fonlama maliyetleri artıyor. Korkudan faizleri artırmazlar, ama çok seçici kredi kullandırma yoluna gidebilirler.
Eğer kur şoku devam ederse TCMB faiz artırımına zorlanabilir. Yoksa Fed faiz artırdığında, bu sonuç gerçekleşebilir.
Hadi yanıldım diyelim, ve kredilerin 2017 boyunca hızlandığını varsayalım. Bu iyi bir şey mi? EĞER, krediler Türkiye’nin işgücü veya toplam girdi verimliliğini yükselterek dış açığını daraltırsa, evet. O zaman dış kaynak kullanımını azaltarak daha hızlı büyürüz, ve artan kredi stoğunun geri ödenmesi de hiç sorun çıkartmaz. Bir ikinci senaryoda, krediler tamamen iç tüketimde kullanılır ve karşılığında yerli üretim aynı miktarda artar. Krediler ek dış yükümlülük yaratmaz, bu büyüme de sürdürülebilir değildir, çünkü kapasite dolunca yatırım için dış kaynak gerekir, ama bir kaç yıl idare ederiz.
Heyhat, bizde kredilerin kullanım şekli bu senaryolarla uyumlu değil. Son 3 yıldır kurumsal krediler aralıksız artıyor, ama ne işgücü verimliliği, ne de ihracat ayak uydurmuş. Kredilerin önemli bölümü yabancı hammadde kullan tüketime gidiyor, mesela ithal otolar. Hatta büyük ölçüde yerli girdi kullanan konut dahi satın alsanız, ithal doğal gaz kullanıyorsunuz.
Devamı için TIKLAYINIZ!