Atilla Yeşilada – 27.11.2017
Eylül’den bu yana Türkiye dünyadan tamamen koptu. Bizim gündemimiz Rıza Sarraf ve dövizin yükselen ateşinin ekonomiye verdiği hasar. Ama dünyada çok ilginç şeyler oluyor. İlerde bir gün yeniden dünya ile aynı sayfa geleceğimiz umuduyla bu gelişmeleri sizlerle paylaşmam lazım. Zaten, dünyada yaşananlar Türkiye gibi çok borçlu ve yapısal olarak politik arıza yapmaya çok müsait ülkeler için hiç de iç açıcı değil.
İnsanlar beklentilerini geçmiş tecrübelere göre şekillendirir, bu yüzden de yakın geleceği dahi görmekte zorluk çekerler. Ekonomistler ise insanı sadece geleceğe yönelik taze bilgileri etkin biçimde değerlendirip doğru kararlar alan bir süper-bilgisayar olarak modelledikleri için hep çuvallar. Uzun yıllardır ekonomist formasyonum yüzünden bu hatayı tekrarladım, “piyasa” ise geleceği hep geçmişin merceğinden yorumladığı için beni yanılttı. Artık ders aldım, piyasayı hiç takmıyorum. Eninde-sonunda benim olduğum noktaya gelecek.
Dünya ekonomisinin hala 2008 Büyük Finansal Krizi’nin etkisinden kurtulamadığı, uzun soluklu durgunluğun sürdüğü, Fed’in kalıcı olarak gerileyen enflasyon beklentilerinden ürkerek 2018 yılında faiz artırımlarından kaçınacağı, AMB’nın 2018 sonunda dahi tahvil alımlarını sonlandırmakta tereddüt edip uzun yıllar politika faizini negatifte tutacağı üzerine kurulu bir konsensüs var etrafımızda. Bu algı yönetiyor piyasa gelişmelerini. Daha da vahim olan, Ankara’nın dünyaya ekonomik bakışını da bu model şekillendiriyor. Bu modelde para hep bol, faizler hep düşük, kreditörler ve sıcak para ne kadar arızalı olursak olalım, hep bize koşacak.
Size başka bir gelecek tasavvuru sunayım. Üstelik artık verilerle desteklenen bir senaryo bu. Sonuçları da Türkiye’de bazı kesimler için bol içkili Yılbaşı partisinden uyanmaktan daha acılı olacak.
İlkin, dünya ekonomisi IMF-Dünya Bankası tahminlerinin çok ötesinde bir hızla büyüyerek atıl kapasiteyi yavaş da olsa tüketiyor. Öte yanda, petrol ve emtiaların itmesi olmasa, enflasyon çok düşük. Fed’in uzun yıllar süren deflasyonist dünyadan sonra aktörlerin çok düşük enflasyon beklentileri oluşturduğu tezine hürmet ederim. Böyle bir dünyada, fiziksel ve emek kapasitesi nerdeyse tamamen kullanılıp toplam talep arzı iyice aşıncaya kadar enflasyon çok düşük kalabilir.